Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Nieprawidłowości na etapach tworzenia, eksploatacji i konserwacji systemu sygnalizacji pożarowej

Printer Friendly and PDF

leadW skład systemów sygnalizacji pożarowej wchodzą obecnie bardzo zaawansowane technicznie urządzenia, które pod żadnym względem nie przypominają tych stosowanych jeszcze dwie dekady temu. Coraz większe wymagania wobec urządzeń, a także ich coraz większa funkcjonalność sprawiają, że wzrasta prawdopodobieństwo pojawienia się błędów na różnych etapach powstawania instalacji sygnalizacji pożarowej. W zależności od etapu przyczyny mogą być różne, podobnie jak konsekwencje.

Projektowanie

Pierwszym etapem tworzenia instalacji jest opracowanie projektu ochrony obiektu. Projektowanie systemu jest tym etapem, który pozwala na najdokładniejsze określenie wymagań oraz sposobu ich realizacji.

Projekt powinien uwzględniać m.in.:

  • przeznaczenie obiektu,
  • konstrukcję obiektu pod kątem budowlanym,
  • charakterystykę personelu i osób przebywających w obiekcie,
  • przewidziane współpracujące ze sobą systemy bezpieczeństwa,
  • utworzenie matrycy sterowań dla odpowiednich scenariuszy pożarowych,
  • ustalenie zakresów odpowiedzialności projektanta i instalatora,
  • przygotowanie szczegółowych planów rozmieszczenia urządzeń,
  • bilansy prądowe urządzeń.

Najwięcej problemów z prawidłową realizacją pojawia się w związku z wybraniem bezpośrednio współpracujących ze sobą systemów bezpieczeństwa obiektu, które będą działać według opracowanego wcześniej scenariusza działań pożarowych, i późniejsze stworzenie matrycy powiązanych sterowań na podstawie scenariusza i projektu.

Z doświadczenia konsultantów firmy Polon-Ala wynika, że projektowanie sposobu współpracy systemów bezpieczeństwa ze sobą nie jest łatwe i wymaga wiedzy dotyczącej charakterystyki pracy każdego z nich. Wiedza ta powinna dotyczyć możliwości dopasowywania urządzeń w ramach systemu danego producenta oraz możliwości odbierania i wysyłania przez system informacji do dalszego przetwarzania lub poleceń do wykonania przez instalacje współpracujące.

Systemy bezpieczeństwa pożarowego budynków, które nie wchodzą bezpośrednio w skład systemu wykrywania pożaru, zazwyczaj są od niego zależne. Ponadto producenci tych systemów często wymagają różnych sposobów uruchomienia, na przykład za pomocą ciągłego lub impulsowego wysterowania prądowego lub styku bezpotencjałowego. Brak szczegółowej wiedzy na temat współpracy systemów i możliwości sterowania na poziomie systemu sygnalizacji pożarowej może spowodować, że urządzenia nie będą współdziałać, a systemy nie zostaną zintegrowane.

Utworzenie matrycy, która prawidłowo zrealizuje wymagany scenariusz pożarowy, jest szczególnie istotne w przypadku obiektów, w których system sygnalizacji pożarowej z powodu braku komputerowego systemu zarządzania budynkiem, czyli BMS przeznaczono do kontrolowania całości powiązanych ze sobą systemów automatyki i bezpieczeństwa budynku. Nieuwzględnienie szczególnych właściwości sprzętu danego producenta staje się często powodem późniejszych kłopotów. Przykładem może być brak możliwości reagowania centrali sygnalizacji pożarowej na sygnały przychodzące z systemów zewnętrznych poprzez moduły kontrolne.

Stworzenie szczegółowych planów rozmieszczenia urządzeń na etapie projektowania jest często niemożliwe, ale zazwyczaj nie wynika to z winy projektanta. Okazuje się bowiem, że na etapie projektowania systemu zabezpieczającego budynek często nie ma szczegółowych planów organizacji wnętrza. Późniejsze krystalizowanie się wyglądu i przeznaczenia konkretnych pomieszczeń sprawia, że zaplanowane w jakiś konkretny sposób rozmieszczenie urządzeń, np. czujek, okazuje się całkowicie nieodpowiednie do faktycznej organizacji i architektury wnętrza. W takich przypadkach konieczne jest tworzenie późniejszych projektów powykonawczych instalacji systemu sygnalizacji pożarowej i powiązanych z nim współpracujących gałęzi automatyki budynku.

Wykonawstwo

Także na etapie wykonawstwa może wystąpić wiele nieprawidłowości. Oczywiście wcześniej mają miejsce procedury przetargowe i wyłaniany jest kontrahent. Ponieważ w myśl obowiązujących przepisów i powszechnie stosowanych zasad podstawowym kryterium wyboru oferty i oferenta jest jak najniższa cena, podczas przetargu urządzenia przewidziane w projekcie bywają zastępowane urządzeniami innego producenta. To z kolei powoduje, że trzeba dopasować urządzenia od nowa i dokonać korekty w matrycy sterowań.

Dobierane na podstawie kryterium cenowego urządzenia często nie odpowiadają wszystkim wymogom w przeciwieństwie do urządzeń, których wykorzystanie zaplanowano i uwzględniono w projekcie pierwotnym.

Ważniejsze nieprawidłowości występujące na etapie wykonywania instalacji:

  • zamiana urządzeń jednego na urządzenia innego producenta bez uwzględnienia ich dopasowania;
  • zmiany w projekcie bazowym bez konsultacji z projektantem;
  • brak dokumentacji powykonawczej;
  • niewłaściwy sposób wykonania instalacji pomimo słusznych zaleceń zawartych w projekcie;
  • niedostosowanie się do zaleceń producenta dotyczących sposobu instalacji urządzeń;
  • nieprawidłowe przyłączenie urządzeń do źródła zasilania (za/przed głównym wyłącznikiem pożarowym, nieodpowiedni rodzaj zastosowanych przewodów).

Każdy z błędów popełnionych podczas tworzenia instalacji może mieć poważne konsekwencje w przypadku wystąpienia pożaru.

fot2

Fot. 1. Skutek nieprawidłowych połączeń

fot3

Fot. 2. Nieuwzględnienie zaleceń zawartych w dokumentacji dotyczącej urządzenia – zniszczenie uszczelnień gniazda czujki

Zrezygnowanie z pierwotnie zaplanowanych funkcji przypisanych urządzeniom wybranym na początku, a co za tym idzie niezrealizowanie zaprojektowanego algorytmu sterowań, może spowodować, że podczas eksploatacji system sygnalizacji pożarowej wraz ze współpracującymi w obiekcie systemami bezpieczeństwa będzie uruchamiał się w niewłaściwych momentach lub uszkodzi elementy budynku. Znane są przypadki, w których w trakcie prób pożarowych wystąpiły uszkodzenia urządzeń pracujących w ramach zabezpieczenia pożarowego budynku tylko dlatego, że matryca sterowań nie była prawidłowo uzupełniona.

Braki w dokumentacji powykonawczej dadzą znać o sobie po pewnym czasie eksploatacji obiektu. Nieprawidłowości w tego rodzaju dokumentacji powodują, że późniejsza konserwacja systemu jest utrudniona, a ewentualne modernizacje wymagają znacznego nakładu pracy oraz poniesienia znacznych kosztów. W wielu przypadkach długotrwałe nieprawidłowe działanie systemu i brak możliwości lub umiejętności odpowiedniego konserwowania skutkuje wyłączeniem części najbardziej kłopotliwych elementów systemu, jednocześnie „oślepiając” go i powodując, że budynek zostaje częściowo pozbawiony zabezpieczenia pożarowego.

Niechlubny prym w tej kategorii wiodą bardzo stare systemy sygnalizacji pożarowej, których czas pracy w obiekcie przekracza kilkanaście lat. Rzut oka na panel czołowy przynosi na myśl bożonarodzeniową choinkę ze względu na liczbę świecących kolorowych lampek oznaczających stany uszkodzenia i blokowania.

fot3

Fot. 3. Samodzielne malowanie czujek

fot4

Fot. 4. Zakrycie czujki folią

Eksploatacja i konserwacja

Jeśli nawet instalacja sygnalizacji pożarowej jest oparta na bezbłędnym projekcie i wykonana całkowicie poprawnie, po pewnym czasie zawiedzie, jeżeli nie będzie regularnie konserwowana i poddawana testom na poprawne funkcjonowanie. Odpowiednie przepisy określają częstość i sposób konserwacji systemów bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie (Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Dz.U. nr 109, czerwiec 2010). W praktyce to właśnie zaniechania dotyczące konserwacji mają największy wpływ na funkcjonowanie instalacji. Błędy i uchybienia na etapie eksploatacji i konserwacji są największą bolączką wielu firm użytkujących SSP.

Podczas eksploatacji instalacja może być narażona na wiele oddziaływań powodujących jej wadliwe działanie. Przykłady:

fot_4

Fot. 5. Niedbałe pozostawienie przewodów instalacyjnych, które może skutkować zakłóceniem pracy centrali

  • blokowanie wybranych elementów systemu bez konsultacji z odpowiednimi służbami i projektantem;
  • zaklejanie czujek folią lub inna fizyczna i granicząca z sabotażem ingerencja w elementy systemu;
  • wykonywanie prac konserwacyjnych przez firmy nie posiadające odpowiedniej wiedzy dotyczącej urządzeń sygnalizacji pożarowej;
  • zmiana przeznaczenia pomieszczeń (w przypadku takiej zmiany powinno się zmienić również scenariusz pożarowy i matrycę sterowań);
  • niekonserwowanie systemu sygnalizacji pożarowej przez kilka lat;
  • zasłonięcie czujek lub ręcznych ostrzegaczy meblami lub elementami wystroju wnętrza;
  • nieprzeszkolenie wybranej części personelu pod kątem odpowiedniej reakcji na sygnały centrali;
  • likwidowanie uszkodzeń linii dozorowych poprzez łączenie kabli „na skrętkę”.

To tylko niektóre, wybrane, najczęściej występujące problemy pojawiające na etapie eksploatacji systemu sygnalizacji pożarowej. Okazuje się jednak, że są one również najbardziej niebezpieczne. Szczególnie niebezpieczna okazuje się fizyczna ingerencja w instalację i w działanie urządzeń automatyki pożarowej, która tylko na krótko może dać efekt pozytywny. Jeśli system sygnalizacji pożarowej zostanie „oślepiony”, to nie uruchomi odpowiednich urządzeń i nie zapewni bezpiecznej ewakuacji w przypadku rzeczywistego zagrożenia. Skutki mogą być tragiczne.

Podsumowanie

Należy starać się wyeliminować nieprawidłowości na etapie tworzenia, eksploatacji i konserwacji systemu sygnalizacji pożarowej. Dopóki system istnieje tylko na papierze i możliwe są konsultacje specjalistów w sprawie współdziałania urządzeń, wyeliminowanie nieprawidłowości jest stosunkowo proste. Na późniejszych etapach rozwiązanie problemów może być dużo trudniejsze, o ile w ogóle możliwe. Na pewno będzie wiązało się z dużymi kosztami. Z kolei ich zignorowanie może mieć poważne konsekwencje w przypadku pożaru.

Krzysztof Marchlewski
POLON-ALFA

Zabezpieczenia 1/2012

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony