Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Scenariusz rozwoju zdarzeń w czasie pożaru (cz. 3)

Printer Friendly and PDF

Opracowanie scenariusza możliwych w czasie pożaru zachowań ludzi i możliwej sekwencji zdarzeń z udziałem urządzeń przeciwpożarowych i bytowych.

Opracowanie scenariusza rozwoju zdarzeń w czasie pożaru na podstawie celów funkcjonalnych powinno skutkować powstaniem strategii ochrony przeciwpożarowej budynku, w którym systemy ochrony przeciwpożarowej są zintegrowane, a nie zaprojektowane oddzielnie. Nierzadko trzeba zintegrować też działanie urządzeń technologicznych oraz zadania personelu. Chodzi np. o osoby odpowiedzialne za sterowanie procesem technologicznym, w którym bezpośrednie, automatyczne wyłączenie jest niepożądane ze względu na konieczność zachowania ciągłości działania lub możliwość stworzenia zagrożenia.

Sekwencje zdarzeń w czasie pożaru, w tym algorytmy działania w warunkach zagrożenia, powinny obejmować:

  • sterowanie systemami przeciwpożarowymi, w tym urządzeniami przeciwpożarowymi,
  • sterowanie instalacjami bytowymi lub technologicznymi,
  • sterowanie zachowaniami ludzi.

Sterowanie może odbywać się w dwojaki sposób:

  1. Automatycznie, bez udziału człowieka, zazwyczaj na podstawie algorytmu samoczynnego sterowania przez sterowniki w centralach;
  2. Ręcznie, poprzez wymuszenie zadziałania lub zatrzymania poszczególnych urządzeń lub systemów.

Zazwyczaj automatyczne sterowanie jest wymuszone przez przepisy wymagające „samoczynności” niektórych systemów przeciwpożarowych. Dotyczy to w szczególności samoczynnych urządzeń oddymiających lub zabezpieczających przed zadymieniem, samoczynnego nadawania komunikatów głosowych przez dźwiękowy system ostrzegawczy, przekazywania sygnałów monitorujących do straży pożarnej po aktywacji alarmu pożarowego generowanego przez system sygnalizacji pożarowej czy samoczynnych urządzeń gaśniczych.

Samoczynność sterowania wymagana jest również w sytuacji, gdy zadziałanie jednego urządzenia lub systemu jest uzależnione od stanu pracy innego urządzenia. W przypadku pożaru przykładem może być konieczność samoczynnego zamknięcia grodzi przeciwpożarowych na przenośnikach technologicznych, które jest uzależnione od zatrzymania przenośnika lub jego podniesienia w celu umożliwienia uszczelnienia przejścia technologicznego.

Oprócz samoczynnego sterowania w niektórych przypadkach należy zapewnić także odpowiednie opóźnienie, które zabezpiecza przed uszkodzeniem urządzeń. Może to dotyczyć na przykład zamknięcia przeciwpożarowych klap odcinających w przewodach wentylacji i klimatyzacji – opóźnienie jest niezbędne, gdyż wcześniej muszą być zatrzymane wentylatory nawiewne lub wyciągowe w celu uniknięcia powstania zbyt dużego pod- lub nadciśnienia w przewodach wentylacyjnych, które mogłoby uszkodzić same przewody, a także klapy.

W projektowaniu mającym na celu funkcjonalność automatyczne sterowanie jest wybierane wtedy, gdy jest niezbędne do spełnienia kryteriów funkcjonalnych na założonym poziomie.

Jeśli sterowanie automatyczne nie jest wymagane lub jest niepożądane, można stosować sterowanie ręczne. Dotyczy to w szczególności urządzeń lub instalacji technologicznych, których niekontrolowane, samoczynne unieruchomienie może doprowadzić do zagrożenia awarią, utraty ciągłości działania przynoszącej duże straty lub jest nieuzasadnione, na przykład z powodu zdarzających się fałszywych alarmów. Jest to jednocześnie typowy przykład sterowania zachowaniami ludzi podejmujących decyzje o uruchomieniu bądź zatrzymaniu poszczególnych urządzeń w przypadku pożaru lub innego zagrożenia.

Dla każdego z projektowych scenariuszy pożarowych należy opisać wymagane sekwencje zdarzeń realizujące zaprojektowany system ochrony przeciwpożarowej budynku. Czyni się to zazwyczaj w postaci algorytmów sterowania wszystkimi systemami i urządzeniami działającymi samoczynnie oraz sterowanymi ręcznie, a także algorytmów określających działanie ludzi, których udział w określonym scenariuszu jest niezbędny.

Opracowanie matrycy sterowania

Końcowym etapem opracowań projektowych, zapewniających sterowanie, integrację i współdziałanie wszystkich systemów i urządzeń uwzględnionych w scenariuszu rozwoju zdarzeń w czasie pożaru, jest tabelaryczne zestawienie stanów pracy tych systemów i urządzeń w postaci tzw. matrycy sterowania pożarowego.

Poszczególne sterowania są uzależnione od stanów poszczególnych stref dozorowych lub wręcz poszczególnych detektorów systemu sygnalizacji pożaru, a także od stanu detektorów stanów krytycznych instalacji przemysłowych w ramach systemu zarządzania bezpieczeństwem pożarowym zakładu.

Matryca sterowania pożarowego jest dokumentem ułatwiającym zaprogramowanie sterowników central sygnalizacji pożarowej lub sterowników systemu zarządzania bezpieczeństwem pożarowym zakładu.

Ryszard Małolepszy
absolwent Szkoły Głównej Służby Pożarniczej
rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych
rzeczoznawca SITP
dyrektor Izby Rzeczoznawców Stowarzyszenia
Inżynierów i Techników Pożarnictwa

Literatura

  1. Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414 z późn. zm.).
  2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).
  3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 121, poz. 1137).
  4. SFPE Engineering Guide to Performance-Based Fire Protection, Copyright 2007 by Society of Fire Protection Engineers, National Fire Protection Association.
  5. Ch. Fleischman (University of Canterbury), Projektowanie ochrony przeciwpożarowej w Nowej Zelandii w oparciu o inżynierię pożarową.
  6. PD 7974-6:2004 The application of fire safety engineering priciples to fire safety design of buildings. Human factors. Life safety strategies. Occupant evacuation, behaviour and condition (Sub-system 6).
  7. D. Charters (firma Arup), Zastosowanie inżynierii pożarowej w projektowaniu budynków.
  8. K. Gkoumas, Ch. Crosti, L. Giuliani, F. Bontempi (Sapienza – Uniwersytet Rzymski, School of Engineering w Rzymie), Definition and Selection of Design Fire Scenarios, International Conference Applications of Structural Fire Engineering, Praga, 19–20 lutego 2009 r.
  9. R. Małolepszy, Wymagany i dostępny czas bezpiecznej ewakuacji – metodyka obliczeniowa.

 

Zabezpieczenia 3/2015

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony