Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Skuteczność instalacji gaśniczych a minimalizacja strat (część 1)

Printer Friendly and PDF

Przedsiębiorstwo jest narażone na wiele zagrożeń, które mogą doprowadzić do utraty aktywów oraz do przestoju w działalności. Coraz większego znaczenia nabierają konsekwencje odpowiedzialności cywilnej i szkód w środowisku.

Przepisy prawne a wymagania ubezpieczyciela

W Polsce formy ubezpieczenia i dotyczące go umowy są określone w kodeksie cywilnym oraz ustawie o działalności ubezpieczeniowej, która wraz z innymi aktami prawnymi reguluje funkcjonowanie całego rynku ubezpieczeń. Należy zwrócić uwagę na fakt, że tylko część ubezpieczeń jest obowiązkowa, jak np. ubezpieczenie OC pojazdu mechanicznego, natomiast ubezpieczenie mienia jest dobrowolne. Umowy ubezpieczenia są zawierane przez ubezpieczających z dobrowolnie wybranym zakładem ubezpieczeń. Umowa ubezpieczenia wraz z ogólnymi warunkami ubezpieczenia (OWU) stanowi integralną część ubezpieczenia oraz określa podstawowe prawa i obowiązki stron. Dla uproszczenia można przyjąć, że ubezpieczenia to mechanizm finansowy polegający na tym, że ubezpieczający zasila wspólny fundusz, z którego ci, którzy ponieśli szkody, otrzymują rekompensaty od ubezpieczyciela.

Analizy statystyk prezentowanych cyklicznie przez firmy ubezpieczeniowe oraz instytucje i stowarzyszenia zrzeszające firmy ubezpieczeniowe pokazują, że jedną z głównych przyczyn roszczeń i strat w przemyśle, zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym, są pożary, które niejednokrotnie skutkują urazami, śmiercią ludzi oraz milionowymi stratami finansowymi w związku ze szkodami i stratami w produkcji. Z analizy szkód pożarowych wynika, że wielu dużych pożarów można było uniknąć, stosując odpowiednio dobrane systemy wykrywania pożaru skorelowane ze specjalistycznymi systemami gaśniczymi chroniącymi konkretne miejsca lub konkretne węzły danej instalacji, w których zagrożenia są największe.

 

System prawny w Polsce jest tak skonstruowany, że przepisy dotyczą głównie bezpieczeństwa i ewakuacji ludzi z obiektów, co oczywiście jest i zawsze powinno być wartością nadrzędną. Niemniej w przepisach mało mówi się o szczegółowych sposobach ochrony zakładów produkcyjnych. Zapewnienie bezpieczeństwa w obiektach przemysłowych stanowi ogromne wyzwanie i nakłada dużą odpowiedzialność na wszystkie strony zaangażowane w ten proces. Jedną ze stron jest inwestor posiadający kapitał (inwestor chcący wydać jak najmniej i jednocześnie mieć bezpieczny zakład). Drugą stroną jest cały szereg osób i instytucji państwowych, których zadaniem jest nadzorowanie przestrzegania przepisów prawa. W uzgodnieniu z rzeczoznawcą projektant tworzy projekt zakładu. Po jego wybudowaniu następuje etap odbiorów inwestycji (czyli weryfikacja zgodności inwestycji z przepisami prawa) przez upoważnione organy państwowe (nadzór budowlany, PSP, sanepid). Ubezpieczyciel, jako trzecia strona w sprawie, może zapewnić ubezpieczeniową ochronę mienia na życzenie inwestora. W odniesieniu do niektórych branż ubezpieczyciel ma prawo mieć własne standardy i wymagać ponadnormatywnych zabezpieczeń danego zakładu. Takie praktyki już kilkadziesiąt lat temu stosowali zagraniczni ubezpieczyciele. Wypracowano liczne normy i standardy (VDS, NFPA, FM Global). Bardzo często architekci, projektanci i inwestorzy nie wiedzą, że ubezpieczyciel ma prawo żądać więcej i może nie wyrazić zgody na ubezpieczenie, mimo że obiekt został bez zastrzeżeń odebrany przez instytucje i organy państwowe oraz oddany do użytku.

Analiza i ocena ryzyka

Wspomniany wcześniej wątek zapewnienia bezpieczeństwa w obiektach przemysłowych wymaga holistycznego spojrzenia na ochronę przeciwpożarową i ocenienia, które z możliwych rozwiązań mogłoby w danym przypadku zapewnić najskuteczniejszą całościową ochronę przeciwpożarową obiektu. Uwzględnienie stanowiska ubezpieczyciela już na etapie projektu pozwoli „uszyć na miarę” wszystkie rozwiązania z zakresu ochrony przeciwpożarowej, zarówno te aktywne, jak i te pasywne. Historia lubi się powtarzać, a – jak pisał Trevor Kletz – „organizacje nie mają pamięci”, dlatego stratom nie zapobiega się skuteczniej, a nawet bywają one coraz większe pomimo intensywnego rozwoju zabezpieczeń przeciwpożarowych. Po przeprowadzonych audytach inżynierowie pracujący dla firm ubezpieczeniowych wydają liczne zalecenia w celu zminimalizowania zagrożenia i niedopuszczenia do tego, by niekorzystna sytuacja zaistniała w jednym zakładzie nie powtórzyła się w innym zakładzie z tej samej branży.

Zgodnie z międzynarodowymi normami proces zarządzania ryzykiem sprowadza się do:

  • oceny ryzyka (w tym określenia, analizy i ewaluacji ryzyka, podejmowania decyzji i postępowania z ryzykiem);
  • ewaluacji ryzyka – porównywania wyników analizy ryzyka z kryteriami w celu stwierdzenia, czy ryzyko i (lub) jego określona wielkość są akceptowalne lub tolerowane; taka ewaluacja dotyczy każdego ryzyka i musi być integralną częścią działań organizacji; konieczne są właściwe metody jej dokonania.

W Polsce dokonywana przez inżynierów ocena ryzyka w związku z ubezpieczeniem jest nazywana audytem ubezpieczeniowym lub inspekcją prewencji szkód. Czasem używa się też określenia lustracja, chociaż odnosi się ono raczej do ogólnego opisu procesów zachodzących w przedsiębiorstwie bez przyjęcia kryteriów oceny. Obecnie w Polsce nie ma szkół wyższych przygotowujących absolwentów do podjęcia zawodu inżyniera ryzyka, dlatego stosowna wiedza jest najczęściej zdobywana i przekazywana w firmach ubezpieczeniowych.

Zarządzanie ryzykiem nie polega tylko na zestawieniu listy zagrożeń i podejmowanych działań. Konieczne jest poważne podejście do oceny ryzyka, które wymaga wielu czynności, między innymi określenia, analizy i ewaluacji ryzyka. Proces określenia źródeł zagrożeń powinien być przeprowadzony zgodnie z poniższym schematem:

  • przegląd planu sytuacyjnego zakładu, w którym rozmieszczone są obiekty i instalacje,
  • przegląd schematów technologicznych, sprawdzenie powiązań funkcjonalnych w systemie,
  • analiza danych dotyczących szkód w danej kategorii obiektów/ryzyk,
  • fizyczna inspekcja miejsca ubezpieczenia.

Wpływ procesów technologicznych na dobór zabezpieczeń

Wieloletnie analizy dokonane przez autora wskazują, że ze względu na dużą liczbę i zmienność czynników ryzyka każdy z podmiotów przemysłowych należy traktować w sposób niemalże indywidualny. Inne zagrożenia będą występowały tam, gdzie stosowane są chłodnie lub mroźnie, inne w zakładach produkcji tworzyw sztucznych, inne w elektrowniach. Odmienne zagrożenia dotyczą zakładów produkujących meble i centra przetwarzania danych. Ponadto analiza dwóch podmiotów prowadzących ten sam rodzaj działalności wykazuje, że różnice pomiędzy nimi są na tyle duże, że konieczne jest ustalenie zagrożeń, stworzenie odrębnego modelu ryzyka i określenie wysokości składki ubezpieczeniowej niezależnie dla każdego z nich. W przypadku branż, w których występują bardziej złożone procesy, różnice te jeszcze bardziej się pogłębiają.

W związku z odmiennymi zagrożeniami występującymi w różnych zakładach stosuje się różne instalacje gaśnicze. Do najczęściej spotykanych stałych systemów gaśniczych należą:

  • instalacje tryskaczowe,
  • instalacje zraszaczowe,
  • instalacje mgły wodnej,
  • stałe gazowe urządzenia gaśnicze,
  • instalacje wykrywania i gaszenia iskier,
  • instalacje pianowe,
  • instalacje proszkowe,
  • specjalne urządzenia gaśnicze,
  • instalacje do redukcji zawartości tlenu (inertyzujące).

W dalszej części artykułu skupimy się na konkretnych zastosowaniach stałych gazowych urządzeń gaśniczych.

Podsumowanie

Rolą pracującego w firmie ubezpieczeniowej inżyniera zajmującego się oceną ryzyka jest przede wszystkim umiejętność określenia zagrożeń oraz powiązanie wielu czynników ryzyka, które mają ścisły wpływ na bezpieczne funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Jego rolą jest również wydanie odpowiednich zaleceń dotyczących zabezpieczeń. Stałe gazowe urządzenia gaśnicze są jednym z najbardziej popularnych i skutecznych systemów gaśniczych.

mgr inż. Robert Kuczkowski
PZU Lab, Politechnika Łódzka

 

Zabezpieczenia 1/2018

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony