Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Wyjścia ewakuacyjne a ochrona osób i mienia w obiektach budowlanych

Printer Friendly and PDF

1. Zasady ogólne dotyczące wyjść ewakuacyjnych

Wyjście ewakuacyjne Zasady ogólne dotyczące wyjść ewakuacyjnych zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 + zmiany) oraz w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz. 1138).

Zgodnie z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wymagane jest aby budynki i urządzenia z nimi związane były zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający możliwość ewakuacji ludzi w przypadku pożaru.

Drzwi stanowiące wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie więcej niż 300 osób, oraz drzwi umieszczone na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia, powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne.

Pod pojęciem urządzeń przeciwpanicznych rozumie się specjalne urządzenia instalowane na drzwiach ewakuacyjnych. Mają one za zadanie umożliwiać łatwe i pewne otwieranie drzwi od wewnątrz pomieszczenia zgodnie z kierunkiem ewakuacji ludzi na korytarzach lub klatkach schodowych bez względu na blokady i zamki uniemożliwiające otwieranie tych drzwi od zewnątrz.

W obiektach, w których mają przebywać ludzie, zabronione jest zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe otwieranie, a także zakazuje się ograniczania dostępu do wyjść awaryjnych.

Stosowanie na drogach ewakuacyjnych drzwi rozsuwanych może mieć miejsce jeżeli te drzwi przeznaczone są nie tylko do celów ewakuacyjnych, a ich konstrukcja zapewnia:

  • otwieranie automatyczne (napęd elektromechaniczny) i ręczne bez możliwości ich blokowania (utrzymania w stanie zamkniętym),
  • samoczynne rozsuwanie skrzydeł drzwi i pozostawanie ich w pozycji otwartej w razie pożaru lub awarii drzwi.

Urządzenia techniczne służące do ewakuacji ludzi należy użytkować i utrzymywać w stanie zgodnym z warunkami technicznymi i wymaganiami ustalonymi przez producenta, w szczególności należy poddawać je okresowym przeglądom i konserwacji.

Ogólne wymagania dotyczące wyjść ewakuacyjnych są źródłem konfliktu pomiędzy służbami odpowiedzialnymi za zabezpieczenie mienia przed kradzieżą a służbami zajmującymi się bezpieczeństwem pożarowym.

Drzwi, ze względu na bezpieczeństwo pożarowe, powinny mieć na drogach ewakuacyjnych od strony ewakuacji funkcje umożliwiające ich otwarcie w każdej sytuacji i niezależnie od pory dnia i innych uwarunkowań, bez potrzeby posiadania klucza lub przedmiotu, który go zastępuje. Nieuzasadnione użycie takich drzwi może skutkować tym, że do zabezpieczonego pomieszczenia mogą mieć dostęp osoby nieuprawnione, w tym zajmujące się kradzieżą. Rozwiązaniem problemu zabezpieczenia mienia przed kradzieżą przez wyjścia ewakuacyjne jest zastosowanie jednostki centralnego zarządzania wyjściami ewakuacyjnymi pozwalającej na kontrolę i nadzorowanie wszystkich wyjść ewakuacyjnych w danym obiekcie.

System taki może współpracować z instalacją sygnalizacji pożaru, co w razie pożaru spowoduje otwarcie wyjść ewakuacyjnych, a także stworzy możliwość natychmiastowego odblokowania całej strefy za pomocą przycisku w jednostce centralnej. Sytuacjom użycia drzwi ewakuacyjnych mogą towarzyszyć elementy sygnalizacji dźwiękowej i świetlnej, zainstalowane obok każdego zarządzanego wyjścia.

Polecenia otwierania drzwi przesyłane przez system centralnego zarządzania wyjściami ewakuacyjnymi powinny posiadać najwyższy priorytet dla każdego sterowalnego elementu zabezpieczenia przeciwpożarowego.

Rozwiązywanie konfliktu interesów związanych z bezpieczeństwem przeciwpożarowym i ochroną mienia przed kradzieżą przez unieruchamianie urządzeń służących ewakuacji przez mechaniczne ich blokowanie przy pomocy kłódek i łańcuchów lub zamknięć linkowych jest niedopuszczalne. Działania takie naruszają postanowienia wynikające z ustawy o prawie budowlanym, zgodnie z którą obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym. Nie można dopuścić do pogorszenia jego właściwości technicznej i użytkowej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami podstawowymi (bezpieczeństwo pożarowe i bezpieczeństwo użytkowania).

2. Europejskie normy zharmonizowane na okucia ewakuacyjne i przeciwpaniczne

Zamknięcia do drzwi ewakuacyjnych opisane są w niżej wymienionych normach zharmonizowanych z dyrektywą 89/106/EWG dotyczącą wyrobów budowlanych:

  1. PN-EN 179:1991/A1:2002 Okucia budowlane. Zamknięcia awaryjne do wyjść uruchamiane klamką lub płytką naciskową. Wymagania i metody badań.
  2. PN-EN 1125:1999/A1:2002 Okucia budowlane. Zamknięcia przeciwpaniczne do wyjść uruchamiane prętem poziomym. Wymagania i metody badań.
  3. PN-EN 1935:2003 Okucia budowlane. Zawiasy jednoosiowe. Wymagania i metody badań.

Drzwi wyjść ewakuacyjnych powinny być wyposażone w okucia odpowiadające wymaganiom norm europejskich wdrożonych do zbioru polskich norm.

Zasada działania zamknięć awaryjnych i zamknięć przeciwpanicznych jest taka sama i polega w obydwu przypadkach na tym, że od strony ewakuacji (od strony wewnętrznej) uruchomienie i odblokowanie zamka jest możliwe w każdej sytuacji bez posiadania klucza lub innego przedmiotu, który go zastępuje. Dostęp od strony zewnętrznej pomieszczenia, wtedy gdy zamek jest zamknięty na klucz nie jest możliwy.

Inwestorzy, wykonawcy i zarządcy obiektów budowlanych powinni wymagać od dostawców okuć do drzwi ewakuacyjnych deklarowania zgodności zamknięć awaryjnych i przeciwpanicznych z przytoczonymi wyżej normami europejskimi.

Dla wyrobów tych wymagane jest dokonywanie oceny zgodności na drodze certyfikacji wyrobu. W związku z tym, w deklaracji zgodności powinien być podany numer certyfikatu oraz nazwa notyfikowanej lub akredytowanej jednostki certyfikującej.
Same wyroby powinny być oznakowane znakiem budowlanym B lub znakiem CE, a oznakowaniu powinna towarzyszyć odpowiednia informacja, której zakres określony jest w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 roku w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym.

3. Wyjścia ewakuacyjne, a ochrona obiektu przed nadużyciem - kradzieżą, wandalizmem

Zarządcy starają się tak zabezpieczyć drzwi ewakuacyjne, aby osoby niepowołane nie mogły przez nie wejść do obiektu, oraz żeby nie mogły w sposób niekontrolowany wydostać się na zewnątrz przez te właśnie drzwi.

Ten cel bywa osiągany poprzez różne działania, zaczynając od rozwiązań najbardziej prymitywnych po rozwiązania profesjonalne i technicznie zaawansowane.

W żadnym przypadku nie powinno mieć miejsca blokowanie zamknięć awaryjnych przy pomocy kłódek, łańcuchów, zamknięć linkowych stosowanych do zabezpieczenia przed kradzieżą rowerów itp.

Zamknięcia awaryjne i ewakuacyjne są kosztownymi wyrobami o zaawansowanych technicznie rozwiązaniach i ograniczenie ich funkcji przez powyższe działania jest bezsensownym marnotrawstwem i poważnym naruszeniem prawa budowlanego, co powinno być bezwzględnie karane.

Działania takie są poważnym zagrożeniem życia, grożą utratą zdrowia ludzi, którzy w sytuacji paniki lub potrzeby ewakuacji nie będą w stanie uruchomić wyjść ewakuacyjnych.

Swobodna i nieskomplikowana ewakuacja z równoczesnym zapewnieniem kontroli użycia wyjść będzie zapewniona, jeżeli zostanie zastosowany system ich zarządzania i nadzoru.

Istotą tego systemu jest zastosowanie kontrolera wyjść ewakuacyjnych, który jest instalowany pod klamką lub dźwignią panikową i ogranicza przez to ich ruch, który jest konieczny do otwarcia drzwi.

W sytuacji konieczności otwarcia drzwi od strony ewakuacji należy zwolnić korpus kontrolera, który blokuje klamkę lub dźwignię ręcznym przyciskiem albo w sposób zdalny. Użycie (odblokowanie kontrolera) jest sygnalizowane służbom zarządzającym ochronę obiektu. Powoduje to natychmiastowe odblokowanie drzwi z równoczesnym poinformowaniem obsługi lub służb nadzoru informacji o użyciu danych drzwi ewakuacyjnych oraz o fakcie, że drzwi te są otwarte i nie zabezpieczają chronionego pomieszczenia przed dostępem z zewnątrz.

Wiadomość ta może być przekazywana na różne sposoby:

  • przez sygnał dźwiękowy pochodzący od załączanej syreny alarmowej umieszczonej  bezpośrednio w obudowie kontrolera,
  • przez sygnał dźwiękowy lub sygnał świetlny z syreny alarmowej zawieszonej na ścianie, działającej na zasadzie sygnału od nadajnika do odbiornika drogą radiową, przy czym nadajnik sygnału umieszczony jest) w obudowie kontrolera.

Poza możliwością zwolnienia blokady wyjść ewakuacyjnych przez użycie przycisku znajdującego się na korpusie kontrolera można je także odblokować drogą zdalnego sterowania:

  • przez elektrospust uruchamiany sygnałami czujek przeciwpożarowych reagujących na dym lub temperaturę z równoczesnym załączeniem syreny alarmowej lub sygnalizacji świetlnej,
  • bezprzewodowo, przez uruchomienie ręczne na stanowisku zarządzania ochroną obiektu za pomocą sygnału radiowego z równoczesnym załączeniem sygnału dźwiękowego lub świetlnego.

Drzwi ewakuacyjne wyposażone w zamknięcie awaryjne lub przeciwpaniczne zablokowane przy pomocy użycia kontrolera wyjść, który w sposób mechaniczny blokuje ruch klamki lub dźwigni panicznej, nie mogą być w żaden sposób otwarte od strony zewnętrznej przez osoby nieupoważnione.

Dostępne są także inne rozwiązania zdalnego nadzorowania użycia drzwi ewakuacyjnych z wykorzystaniem kontaktronów, elektromagnetycznych blokad drzwi w stanie zamkniętym, itp. rozwiązań.

Kontroler wyjść ewakuacyjnych, jako rozwiązanie mechaniczno-elektroniczne, jest optymalnym sposobem zagwarantowania sprawnej ewakuacji i zapewnienia niezbędnej ochrony obiektu przed nadużyciami.

4. Podsumowanie

Drogi i wyjścia ewakuacyjne powinny umożliwiać szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożenia objętej pożarem lub paniką.
Obiekty użyteczności publicznej, centra handlowe, szpitale, targi, hotele, lotniska gromadzą dużą liczbę osób. Przebywający tam ludzie powinni mieć zapewnioną stałą możliwość łatwego otwarcia drzwi zgodnie z kierunkiem ewakuacji bez użycia klucza lub innego przedmiotu, który go zastępuje.

Równocześnie wyjścia ewakuacyjne muszą chronić mienie i obiekt przed nadużyciami typu kradzieże i wandalizm.

Zarządcy obiektów starają się tak zabezpieczyć drzwi ewakuacyjne, aby osoby niepowołane nie miały możliwości wejścia z zewnątrz do obiektu oraz by nie miały możliwości opuszczenia go bez wiedzy służb nadzoru i zarządzania ochroną budynku.
Działania prowadzone w tym obszarze przez zarządców nie mogą powodować naruszenia przepisów techniczno-prawnych wynikających z ustawy o prawie budowlanym i z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych i terenów.

Zastosowane zamknięcia awaryjne i przeciwpaniczne oraz urządzenia kontroli ich użycia powinny być oznakowane znakiem budowlanym B lub znakiem CE po wydaniu przez producenta deklaracji zgodności i dokonaniu certyfikacji tych wyrobów potwierdzających ich zgodność z istniejącymi specyfikacjami technicznymi, którymi są Europejskie Normy zharmonizowane wdrożone do zbioru Polskich Norm.

Zamknięcia awaryjne przeciwpaniczne oraz urządzenia kontroli powinny być utrzymywane przez zarządcę w stanie zgodnym z warunkami technicznymi. Sprzęt należy poddawać okresowym przeglądom i konserwacji zgodnie z warunkami określonymi przez producenta.

Wszystkie działania związane z przeglądami okresowymi i czynnościami dotyczącymi konserwacji powinny być odnotowane w stosownej dokumentacji.

mgr inż. Stanisław Baraniak
ITB Oddział Wielkopolski w Poznaniu

Zabezpieczenia 3/2006 

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony