X1 - cyfrowy system wideofonowy na jednej skrętce

Artykuł prezentuje najnowszy system wideofonowy X1 firmy Bpt, wykorzystujący tylko dwie żyły przewodu do jednoczesnej transmisji sygnałów i zasilania odbiorników wideo. X1 stanowi kolejny krok w rozwoju opracowanej wcześniej przez Bpt technologii X2, która, w odróżnieniu od X1, wymagała prowadzenia oddzielnej pary przewodów do zasilania odbiorników. Artykuł omawia zagadnienia projektowania instalacji wideofonowych z wykorzystaniem systemu X1, począwszy od najprostszych układów z jednym panelem wejściowym i jednym odbiornikiem, do złożonych systemów wielobudynkowych, ze wspólnymi wejściami na teren i centralami portierskimi.

Wstęp

Niniejszy artykuł omawia zagadnienia związane z projektowaniem instalacji wideofonowych, gdyż zarówno systemy domofonowe X1 jak i X2 nie wymagają prowadzenia zasilania do słuchawek, a zatem nie ma w tym przypadku istotnej korzyści ze stosowania systemu X1 zamiast X2. Istota technologii X1 polega na połączeniu transmisji sygnałów audio, wideo i sterujących z zasilaniem odbiorników, tak więc nowe urządzenia standardu X1 będą obejmowały przede wszystkim aparaty wideofonowe oraz zasilacze systemowe tych aparatów. Zasadnicza korzyść wynikająca z zastosowania systemu X1 wiąże się ze zredukowaniem o połowę liczby połączeń, a tym samym ilości materiałów i nakładu prac instalacyjnych.

Struktura systemu X1

Najprostszy system X1 – z odbiornikiem Ophera, wejściowym panelem wideo HEV/301 z kamerą czarno-białą (lub HEVC/301 – z kamerą kolorową) – jest przedstawiony na rys. 1. Panel HEV/301 jest zasilany napięciem 18 VDC z zasilacza VA/301. Sygnały wizji, audio i sterowania przesyłane są z panelu po jednej parze skrętki do zasilacza VA/301, który dodaje składową stałą (18 VDC), potrzebną do zasilenia odbiornika Ophera.

Rys. 1. Układ z jednym panelem wejściowym i jednym odbiornikiem

Podstawowe zestawy wideo dostępne są w gotowych paczkach (rys. 2), obejmujących różne kombinacje aparatów odbiorczych (Ophera, Nova, Lynea) i paneli wejściowych (kolorowe i czarno-białe). W tabeli 1 zestawiono wszystkie możliwe warianty zestawów wideofonowych X1. Symbole nowych urządzeń standardu X1, podane w drugiej kolumnie tabeli 1, zostały wyróżnione pogrubioną czcionką. Oprócz zasilacza VA/301 są to odbiorniki serii Ophera (Ophera i Ophera Building), podstawka monitora serii Lynea (YKP/301 BB) oraz przystawki monitorowe serii Nova (NVM/301 BB, NVM/301 GR). Czytelnik znający system X2 zauważy, że wszystkie panele wejściowe oraz pozostałe urządzenia i akcesoria są identyczne, jak w systemie X2.

Rys. 2. Zestawy wideofonowe X1

Każdy zestaw wideofonowy X1 może stanowić bazę do rozbudowy systemu o dalsze panele wejściowe i odbiorniki. Na rys. 3 pokazano wersję systemu z czterema panelami wejściowymi wideo i czterema pionami instalacyjnymi oraz większą liczbą odbiorników, a więc przeznaczonego dla większej liczby użytkowników. W układzie tym zastosowano różne typy paneli wejściowych wideo w wersji przyciskowej: stalowo-antracytowe HEV/301 ST + HEP/306 ST, srebrno-szare HEV/301 GH + HEP/306 GH, wandaloodporne HEV/301 VR + HEP/306 VR oraz w wersji audio HET/301 GH + HEP/306 GH, przystosowanej do podłączenia zewnętrznej kamery kolorowej CCTV. Rozdzielacz XDV/304A umożliwia rozdział magistrali X1 na 4 gałęzie bez utraty wzmocnienia sygnału wizji. Rozdzielacze piętrowe wideo XDV/304 umożliwiają rozdział magistrali X1 do poszczególnych odbiorników. Rozdzielacze te są przezroczyste dla składowej stałej sygnału X1, a zatem oprócz rozdzielenia sygnału wizji (jak w systemie X2) umożliwiają także rozdział zasilania 18 VDC do odbiorników. Zasilacz VA/301 wystarczy do zasilenia 64 odbiorników wideo i jednego panelu wejściowego wideo. Każde kolejne dwa panele wejściowe wymagają zastosowania dodatkowego zasilacza VAS/100.20.
Pełne możliwości systemu X1 to: 

• 4 panele wejściowe wideo, przyciskowe lub cyfrowe, z klawiaturą numeryczną;
• 64 odbiorniki wideo z panelami przyciskowymi lub 100 odbiorników z panelami cyfrowymi HAC/300 LR;
• maksymalna odległość 650 m od panelu wejściowego do najdalszego odbiornika (przy zastosowaniu wzmacniaczy XAS/301);
• połączenia interkomowe w obrębie grup sześciu (dla Lynea) lub ośmiu (dla Ophera) odbiorników;
• dodatkowe 2 sterowania, dostępne w każdym panelu wejściowym w czasie jego aktywacji (zapalanie światła, otwieranie bram);
• możliwość podłączenia przycisku dzwonka drzwiowego do każdego odbiornika wideo i audio;
• moduły przekaźnikowe RC/300 na magistrali X1, aktywowane od połączenia do wybranego odbiornika;
• przystawka telefoniczna IT/300, umożliwiająca wykorzystanie zwykłych aparatów telefonicznych do łączności wideofonowej i sterowania otwieraniem rygli za pomocą kodów DTMF;
• możliwość połączenia się z dowolnym panelem wejściowym z każdego odbiornika w celu obserwacji obrazu z kamery i aktywacji sterowań.

X1 i System 300

System X1 można rozbudować do wersji wieloblokowej, korzystając z urządzeń systemu 300. Rozważane wcześniej autonomiczne układy wideofonowe X1 staną się w układzie 300 tzw. blokami X1, odpowiadającymi za łączność w poszczególnych klatkach lub budynkach wieloblokowego układu. Na rys. 4 pokazano przykład rozwiązania układu z dwoma blokami X1, dwoma głównymi panelami wejściowymi na teren osiedla, centralą portierską oraz kolorową kamerą do obserwacji wjazdu, przy umożliwieniu otwierania bramy. Możliwości rozbudowy systemu stają się nieporównywalnie większe i wynikają z ogólnych właściwości systemu 300, które były obszernie omawiane w poprzednich numerach czasopisma Zabezpieczenia.
Główne parametry pojemności systemu 300 to:

• 2000 użytkowników,
• 256 Bloków X1,
• 64 główne panele wejściowe i centrale portierskie,
• 100 odbiorników w każdym bloku,
• 4 panele wejściowe w każdym bloku.

Odbiorniki serii X1

W systemie X1 można zastosować dowolny odbiornik audio systemu X2. Odbiorniki wideo serii X1 dostępne są w trzech liniach stylistycznych: Ophera, Nova i Lynea. W każdym układzie systemu X1 można jednocześnie stosować różne odbiorniki wideo i audio.

Odbiornik Ophera jest najnowszą propozycją estetyczną i funkcjonalną firmy Bpt i jako pierwszy odbiornik z całej serii odbiorników Bpt został opracowany wyłącznie w technologii cyfrowej wideo. Odbiornik Ophera ma kolorowy monitor ciekłokrystaliczny, nie posiada klasycznej słuchawki i jest montowany w puszce o głębokości 55 mm, dostępnej w komplecie, wbudowanej w ścianę. Przekątna monitora LCD wynosi 3,5'', zaś głębokość ekranu wystającego ze ściany wynosi zaledwie 17,5 mm. Odbiornik ten ma 128,4 mm wysokości i 158,8 mm szerokości. Jako jedyny odbiornik ma regulowany kąt ustawienia ekranu w zakresie od 0° do 20°, przez co może być instalowany na niższej wysokości.

Ophera posiada w komplecie plastikowe ramki w trzech kolorach (biały, pomarańczowy i szaro-niebieski), które można dopasować do wystroju wnętrza.
Odbiornik Ophera jest także kompatybilny z systemem X2 (wybór X1 lub X2 odbywa się za pomocą zworki).

Odbiorniki Ophera dostępne są w dwóch wersjach: standardowej i wielolokatorskiej (tzw. building), które różnią się między sobą funkcją i opisem trzech przycisków. Wersja standardowa przewidziana jest głównie do instalacji jednorodzinnych, natomiast wersja building do instalacji wielolokatorskich z centralą portierską IPD/300LR. Wersja standardowa może być również stosowana w budynkach wielorodzinnych, w których nie ma łączności z portierem.

Odbiorniki Ophera posiadają siedem przycisków funkcyjnych, przeznaczonych do: odbierania połączenia i rozłączania rozmowy, otwierania drzwi, przełączania obrazu z kamer paneli wejściowych, sterowania (np. zapalania światła, otwierania bram), chwilowego wyciszenia fonii (mute), łączności z portierem, blokowania wszystkich połączeń (funkcja prywatności), wezwania pomocy (w instalacji z centralą portiera).

Ophera może pracować w dwóch reżimach transmisji fonii. Podstawowy tryb umożliwia jednoczesne mówienie i słuchanie. Drugi tryb jest odpowiednikiem łączności walkie-talkie, w którym wciśnięcie przycisku umożliwia mówienie, zaś zwolnienie przycisku – słuchanie.

Seria Nova (rys. 5) charakteryzuje się wyjątkową estetyką, subtelnością i miniaturowością rozwiązania. Odbiorniki Nova mają kolorowe monitory LCD 2,5'', nie posiadają klasycznej słuchawki i są montowane w ścianie. Dostępne są w wersji antracytowej NC/321 GR + NVM/301 GR i białej NC/321 BB + NVM/301 BB. Ramki do odbiorników Nova są dostępne w wielu wzorach i kolorach, co pozwala dopasować je do każdego wystroju wnętrza. Moduły audio i wideo mogą być montowane w oddzielnych ramkach obok siebie.

Seria Lynea jest dostępna w wersji czarno-białej YKP/301 BB + YV i kolorowej LCD YKP/301 BB + YVC. Lynea może być wyposażona w funkcję interkomu, dodatkowe przyciski sterujące i moduł prywatności z regulacją głośności dzwonka i sygnalizacją LED. Odbiornik Lynea może być montowany na biurku przy wykorzystaniu przystawki YKT/F.

Panele wejściowe kompatybilne z systemem X1

Panele serii Targha, w wersji przyciskowej i z klawiaturą numeryczną, są wykonane z anodyzowanego aluminium i produkowane w dwóch wersjach kolorystycznych (rys. 6): stalowej z antracytowymi dodatkami oraz srebrnej z szarymi dodatkami. Wykonanie wandaloodporne oraz w stylu retro paneli z klawiaturą i przyciskami przedstawione jest na rys. 7.
Panele Targha można łączyć w poziomie lub w pionie, montować podtynkowo lub natynkowo. Panele przyciskowe posiadają 6 przycisków pojedynczych lub 12 podwójnych.

Przewody

Bpt zaleca stosowanie w systemie X1 firmowego przewodu VCM/1D (dwie skręcone, cynowane żyły o przekroju
1 mm2), który gwarantuje uzyskanie wszystkich maksymalnych parametrów technicznych podawanych w specyfikacji. Możliwe jest również użycie skrętki nieekranowanej UTP kat. 5, a nawet dwóch żył zwykłego przewodu nieparowanego.

Podsumowanie

Technologia X1 stanowi czwartą generację rozwiązania połączeń i komunikacji pomiędzy odbiornikami a jednostkami zasilająco-sterującymi w systemach wideofonowych Bpt. Umożliwia zastosowanie minimalnej liczby przewodów i połączeń, ułatwia i przyspiesza wykonanie instalacji oraz wpływa na zwiększenie niezawodności działania systemu.

Andrzej Grodecki

Zabezpieczenia 5/2006