Interaktywny, adresowalny system sygnalizacji pożarowej POLON 4000 jest zestawem urządzeń przeznaczonych do wykrywania i sygnalizowania pożaru, powiadamiania właściwych służb interwencyjnych, a także do sterowania przeciwpożarowymi urządzeniami zabezpieczającymi. Umożliwia ochronę obiektów o różnej wielkości. Doskonale nadaje się do stosowania w odpowiedzialnych instalacjach bezpieczeństwa inteligentnych budynków ze względu na możliwość przekazywania dużej liczby informacji cyfrowych do systemów integracji i nadzoru, a także do systemów monitorowania pożarowego.
System POLON 4000 bazuje na koncepcji inteligentnej współpracy pomiędzy wszystkimi elementami, które go tworzą. Zastosowany oryginalny protokół transmisji sygnałów w pętlach dozorowych oraz odpowiednie oprogramowanie central i elementów liniowych umożliwiają interaktywną współpracę zarówno elementów liniowych z centralą, jak i elementów liniowych pomiędzy sobą. Wzajemna wymiana informacji pomiędzy czujkami pożarowymi, a tym samym bardzo wczesne pozyskanie informacji o zjawiskach zachodzących w chronionym obszarze, zapewnia dokładną automatyczną analizę obserwowanego zdarzenia przez system. Dzięki temu można odróżnić stan zagrożenia pożarowego od krótkotrwałego zjawiska zakłócającego. Centrale sygnalizacji pożarowej POLON 4900 i POLON 4500 mogą ze sobą współpracować w hierarchicznej, pierścieniowej strukturze, tworząc sieć zbudowaną z aż 31 urządzeń. Umożliwia to elastyczne projektowanie systemu ochrony w obiektach bardzo dużych lub rozproszonych w terenie. Dzięki zastosowaniu czujek radiowych system POLON 4000 może być zainstalowany również tam, gdzie nie jest możliwe zastosowanie przewodowych linii dozorowych.
Tab. 1. Szacunkowy zakres stosowania central systemu POLON 4000
Urządzenia tworzące system POLON 4000
1. Centrale sygnalizacji pożarowej:
- POLON 4100 o pojemności 2 pętli po 64 adresy,
- POLON 4200 o pojemności 4 pętli po 64 adresy,
- POLON 4900 o pojemności 4 pętli po 127 adresów z możliwością rozbudowy do 8 pętli,
- POLON 4500 o pojemności 4 pętli po 127 adresów oraz maksymalnie 4 modułów automatycznego gaszenia.
2. Czujki pożarowe szeregu 4043 (tylko do central POLON 4100 i POLON 4200, instalowane w gniazdach G-40):
- standardowa rozproszeniowa optyczna czujka dymu DOR-4043,
- uniwersalna rozproszeniowa optyczna czujka dymu DUR-4043,
- jonizacyjna czujka dymu DIO-4043,
- czujka ciepła TUN-4043.
3. Czujki pożarowe szeregu 4046 (instalowane w gniazdach G-40):
- standardowa rozproszeniowa optyczna czujka dymu DOR-4046,
- uniwersalna rozproszeniowa optyczna czujka dymu DUR-4046,
- jonizacyjna czujka dymu DIO-4046,
- wielosensorowa czujka DOT-4046,
- wielosensorowa czujka DPR-4046,
- czujka ciepła TUN-4046.
4. Zestaw radiowy ZCR-4001:
- optyczna czujka dymu DUR-4047 (z własnym gniazdem),
- adapter czujek radiowych ACR-4001.
5. Elementy wejścia/wyjścia instalowane w pętli dozorowej:
- adapter ADC-4001M (instalowany w gnieździe G-40),
- element kontrolno-sterujący EKS-4001 (wymaga oddzielnej obudowy),
- wielowyjściowy element sterujący EWS-4001,
- wielowejściowy element kontrolny EWK-4001,
- adresowalny sygnalizator akustyczny SAL-4001 (z własnym gniazdem),
- uniwersalna centrala sterująca UCS 4000.
6. Ręczne ostrzegacze pożarowe:
- ROP-4001M (instalowany wewnątrz pomieszczeń),
- ROP-4001MH (instalowany na zewnątrz pomieszczeń).
7. Terminal sygnalizacji równoległej TSR-4000.
8. Pojemnik akumulatorów PAR 4800.
Centrala POLON 4900
Centrala POLON 4900 może mieć wyposażenie dla ośmiu pętli adresowalnych. W każdej pętli można zaadresować do 127 elementów liniowych. Może więc obsługiwać w sumie ponad 1000 elementów adresowalnych. Praca 31 central w pierścieniowej strukturze hierarchicznej pozwala stworzyć instalację liczącą aż 31 000 punktów. Elementy adresowalne każdej centrali mogą być programowo przyporządkowane do jednej z 1024 stref dozorowych i opisane komunikatami użytkownika składającymi się z dwóch 32-znakowych linii tekstu. Ponadto istnieje możliwość programowania własnych komunikatów dla tzw. alarmów technicznych, związanych z kontrolą sterowanych przez centralę urządzeń automatyki pożarowej. Dla każdej strefy dozorowej można programowo wybrać jeden z 17 wariantów alarmowania. Różne warianty alarmowania, odpowiadające różnym algorytmom wykrywania, pozwalają na optymalne wykorzystanie możliwości systemu wykrywania pożaru w konkretnych, indywidualnych warunkach panujących w strefie, a także umożliwiają wprowadzenie indywidualnych kryteriów w celu sprawnego zorganizowania systemu ochrony obiektu.
Dzięki rozbudowanemu oprogramowaniu centrala umożliwia zbudowanie w obiekcie instalacji o elastycznej strukturze fizycznej i logicznej. Poprzez dwie wbudowane grupy wyjść sterujących centrala POLON 4900 może sterować urządzeniami sygnalizacyjnymi i przeciwpożarowymi. Są to wyjścia przekaźnikowe oraz nadzorowane linie sterujące. Niezależnie od tego nieograniczone możliwości sterowania są zapewnione przez adresowalne elementy kontrolno-sterujące EKS-4001 i wielowyjściowe elementy sterujące EWS-4001 instalowane na pętlach dozorowych. Wyjścia z centrali można programowo związać z dowolną strefą lub grupą stref. Wyjścia szeregowe RS232 i RS485 umożliwiają dołączenie do centrali klawiatury komputerowej, komputera, czytnika kodów paskowych identyfikujących elementy liniowe, cyfrowego systemu monitorowania, systemu integracji i nadzoru instalacji, a także łączenie central w strukturę sieciową.
Centrala ma 8 wejść linii kontrolnych, które nadzorują stany dołączonych zewnętrznych urządzeń bądź obwodów – niezależnie od liczby wejść – poprzez elementy kontrolno-sterujące EKS-4001 i wielowejściowe EWK-4001, instalowane na pętlach dozorowych. Centrala POLON 4900 pamięta 2000 ostatnich zdarzeń, które wystąpiły podczas dozorowania obiektu. Rejestr tych zdarzeń może być wydrukowany na taśmie papierowej – w sposób uporządkowany według daty i czasu wystąpienia zdarzenia – przez wbudowaną drukarkę termiczną lub pokazany na wyświetlaczu centrali.
Rozwinięciem centrali POLON 4900 jest centrala POLON 4500. Dodano do niej funkcje sterowania automatycznym gaszeniem pożarów. Urządzenie to ma wyposażenie czteropętlowej centrali POLON 4900 i umożliwia zainstalowanie od jednego do czterech niezależnych modułów sterowania gaszeniem. Centrala POLON 4500 spełnia wymagania normy PN-EN 12094-1.
Uzupełnieniem systemu może być terminal sygnalizacji równoległej TSR-4000 powielający sygnalizację centrali, do której jest podłączony. Terminal umożliwia ponadto zdalne potwierdzenie i kasowanie alarmów pożarowych.
Centrale POLON 4200 i POLON 4100 (nowość)
Centrale są przeznaczone do tworzenia instalacji wczesnego wykrywania i sygnalizowania pożaru w obiektach o małych lub średnich rozmiarach. Od centrali POLON 4900 różnią się możliwością pracy sieciowej.
Przygotowano dla nich dodatkowo nowy, uproszczony szereg czujek DIO-4043, DOR-4043, DUR-4043 i TUN-4043, które nie mają możliwości realizacji wariantów pracy interaktywnej, a tym samym pozwalają na obniżenie ceny instalacji. Niemniej nic nie stoi na przeszkodzie, aby w wybranych pomieszczeniach stosować czujki szeregu 4046, uzyskując w ten sposób funkcję interaktywności. Pozostałe elementy liniowe są takie same dla central POLON 4900, POLON 4200 i POLON 4100.
Centrale są urządzeniami wieloprocesorowymi, gwarantującymi niezawodną pracę systemu wykrywania pożaru i dającymi wiele udogodnień podczas programowania i późniejszej obsługi. Koordynują pracę wszystkich urządzeń liniowych w systemie oraz podejmują końcową decyzję o zainicjowaniu alarmu pożarowego, wysterowaniu urządzeń sygnalizacyjnych i przeciwpożarowych oraz o przekazaniu informacji do centrum monitorowania lub systemu nadzoru.
Centrale charakteryzują się przede wszystkim: niewielkimi rozmiarami, łatwością konfigurowania i programowania, dużym, czytelnym wyświetlaczem graficznym oraz atrakcyjnym wzornictwem.
W centralach można utworzyć programowo 256 (POLON 4200) lub 128 (POLON 4100) stref dozorowych, którym przyporządkowuje się dowolne komunikaty użytkownika, składające się z dwóch 32-znakowych linii tekstu. W przypadku alarmu komunikaty te pojawią się na wyświetlaczu centrali, umożliwiając obsłudze szybkie i precyzyjne zlokalizowanie źródła pożaru. Ponadto istnieje możliwość programowania własnych komunikatów dla tzw. alarmów technicznych, związanych z kontrolą sterowanych i (lub) przez centralę urządzeń automatyki pożarowej.
Dla każdej strefy dozorowej można zaprogramować w centralach jeden z 17 wariantów alarmowania. Różne warianty alarmowania, programowane w konkretnych strefach, pozwalają na właściwe wykorzystanie systemu wykrywania pożaru w warunkach panujących w danej strefie. Umożliwiają również wprowadzenie indywidualnych kryteriów w celu sprawnego zorganizowania systemu ochrony obiektu. Ponadto można podzielić zainstalowane w danej strefie elementy na dwie grupy i uzyskać w ten sposób koincydencję czujek w ramach danej strefy.
Centrale umożliwiają bezpośrednie sterowanie urządzeniami zewnętrznymi poprzez wykorzystanie wbudowanych bezpotencjałowych wyjść przekaźnikowych lub potencjałowych linii sterujących oraz kontrolę zadziałania sterowanych urządzeń poprzez wejścia kontrolne.
Czujki pożarowe
W każdym systemie wczesnego wykrywania pożaru podstawową rolę odgrywają czujki pożarowe. Szereg 4046 niskoprofilowych czujek pożarowych w systemie, obejmujący jonizacyjną czujkę dymu DIO, optyczne czujki dymu DUR i DOR, uniwersalną czujkę ciepła TUN, dwusensorowe optyczno-temperaturowe czujki DOT, optyczno-płomieniowe czujki DPR i radiowe czujki DUR-4047, może być uzupełniony przez konwencjonalne liniowe czujki dymu i czujki płomienia.
Szereg 4046 to czujki analogowe z opcją programowego (z poziomu centrali) ustawiania ich czułości lub trybu pracy. Właściwość ta umożliwia dostosowanie szybkości reakcji systemu wykrywania pożaru do zjawisk zachodzących w otoczeniu czujek. Dzięki autokompensacji czujki utrzymują stałą czułość i skuteczność wykrywania pomimo postępującego zabrudzenia komory jonizacyjnej lub optycznej, a także przy zmianach temperatury i ciśnienia. Zastosowany mikroprocesor oraz odpowiednie oprogramowanie czujki gwarantują szybką i pełną analizę zjawisk zachodzących w otoczeniu czujki.
Czujki optyczne i jonizacyjne czujki dymu mają czułość regulowaną z poziomu centrali według trzech progów: normalna, podwyższona lub obniżona. Czujka DIO-4046 zawiera źródło promieniowania Am 241 o bardzo niskiej aktywności – tylko 7,4 kBq. Czujka DOT-4046 może pracować w czterech wariantach działania, wykorzystując zaawansowane współdziałanie sensorów ciepła i dymu. Oprócz detektora dymu czujka DPR-4046 posiada detektor płomienia. Współpraca tych dwóch detektorów skutkuje wyjątkowo krótkim czasem reakcji czujki na wykryte ognisko pożaru. Czujka ciepła TUN-4046 jest czujką uniwersalną. Z poziomu centrali można zaprogramować jej działanie (nadmiarowe lub różniczkowo-nadmiarowe), a także zmieniać klasę czujki, dostosowując ją do konkretnych zastosowań.
Wszystkie czujki są wyposażone w wewnętrzne izolatory zwarć.
Zestaw radiowy
Zestaw radiowy ZCR-4001 jest przeznaczony do wczesnego wykrywania źródła pożaru (dymu) w obiektach, w których, z różnych przyczyn, nie jest możliwe doprowadzenie okablowania instalacji do dozorowanych pomieszczeń.
Zestaw składa się z co najmniej jednej uniwersalnej czujki radiowej DUR-4047 (maks. 16 szt.) oraz adaptera radiowego ACR-4001. Komunikacja pomiędzy czujkami dymu a adapterem odbywa się bezprzewodowo, poprzez fale radiowe. Adapter ACR-4001 jest instalowany na liniach/pętlach adresowalnych central sygnalizacji pożarowej systemu POLON 4000.
Zestaw ZCR-4001 nadaje się szczególnie do zastosowania w wybranych pomieszczeniach obiektów zabytkowych, w których ze względu na dużą wartość historyczną stropów (sztukaterie, malowidła, płaskorzeźby) trudne lub wręcz niemożliwe jest wykonanie klasycznej instalacji kablowej. Dzięki ZCR-4001 można także szybko i bez dużych nakładów rozbudować istniejące instalacje wykorzystujące urządzenia systemu POLON 4000 – we wszelkiego rodzaju obiektach.
Ręczne ostrzegacze pożarowe
Informacje przekazywane do centrali przez ręczne ostrzegacze pożarowe uważane są za priorytetowe, zakładają bowiem świadome użycie ich przez człowieka. Układ elektroniczny ostrzegacza kontroluje rezystancję styków mikroprzełącznika i w przypadku jej pogorszenia przekazuje do centrali odpowiednią informację. Podobnie dzieje się w przypadku zadziałania izolatora zwarć i uszkodzenia pamięci wewnętrznej. Ostrzegacz w wersji szczelnej, oznaczony jako ROP-4001MH, może być instalowany na zewnątrz obiektu. W ostrzegaczu zastosowano oryginalne rozwiązanie z szybką wielokrotnego użycia.
Elementy wejścia-wyjścia
Uruchamianie dodatkowych urządzeń przeciwpożarowych lub sygnalizacyjnych w instalacji, a także kontrolowanie urządzeń do niej dołączonych, możliwe jest w przypadku wykorzystania adresowalnych elementów kontrolno-sterujących EKS-4001. Oprócz przekaźnikowego wyjścia sterującego element EKS-4001 ma dwa wejścia kontrolne do nadzorowania sterowanych urządzeń lub do niezależnego wykorzystania. Niesprawność kontrolowanych urządzeń jest w centrali sygnalizowana jako alarm techniczny. Element EKS-4001 jest wymiennym modułem, który pojedynczo, podwójnie lub poczwórnie instaluje się w oddzielnych obudowach. Obudowy gwarantują wysoki stopień szczelności umożliwiający instalowanie elementów w trudnych warunkach środowiskowych.
Sterowanie może odbywać się również z wykorzystaniem adresowalnego wielowyjściowego elementu sterującego EWS-4001, który umożliwia m.in. lokalne załączanie systemów ostrzegania dźwiękowego. Element ma osiem niezależnych wyjść przekaźnikowych z bezpotencjałowymi zestykami przełącznymi. Przekaźniki mogą być indywidualnie programowane i przełączane w zależności od różnych kryteriów programowanych w centrali (np. alarmowanie z wybranej strefy, suma lub iloczyn alarmu wybranych stref, alarm ogólny centrali itp.).
Kontrola zadziałania urządzeń sterowanych może być realizowana za pomocą wejść kontrolnych wspomnianego wcześniej elementu EKS-4001 lub – w przypadku konieczności kontroli większej liczby urządzeń – adresowalnego elementu typu EWK-4001, wyposażonego w osiem wejść. W momencie przełączenia kontrolowanego styku (NO lub NC do wyboru) na którymkolwiek z wejść element wysyła do centrali sygnał uszkodzenia, alarmu technicznego lub pożarowego wraz z komunikatem użytkownika dotyczącym zaistniałej sytuacji. Ponadto podaje numer wejścia, które zmieniło swój stan.
Przekazanie sygnału alarmu pożarowego z urządzeń innych niż czujki i ręczne ostrzegacze pożarowe zainstalowane w pętlach dozorowych jest możliwe również przy użyciu adresowalnego adaptera ADC-4001M. Adapter pozwala na dołączenie do pętli dozorowej central systemu POLON 4000 tzw. linii bocznej (konwencjonalnej) z nieadresowalnymi czujkami, w tym także z liniową czujką dymu DOP-40, którym nadaje swój adres. Adapter ADC-4001M umożliwia ponadto utworzenie iskrobezpiecznej linii dozorowej z iskrobezpiecznymi czujkami poprzedzonymi iskrobezpiecznym separatorem. Sześć trybów pracy pozwala na dopasowanie adaptera do typu urządzenia zainstalowanego na jego linii bocznej, a także na optymalizację prądu pobieranego z linii adresowalnej.
Rozwinięciem elementów typu EKS, EWS i EWK jest uniwersalna centrala sterująca UCS 4000 przeznaczona do uruchamiania przeciwpożarowych urządzeń zabezpieczających, które służą do oddymiania grawitacyjnego i mechanicznego (dzięki przeciwpożarowym klapom oddymiającym i odcinającym), oraz urządzeń do oddzieleń przeciwpożarowych. Centrala może stanowić adresowalny element liniowy konfigurowany z poziomu centrali pożarowej, instalowany podobnie jak pozostałe elementy w pętli dozorowej. Ma również możliwość samodzielnej pracy jako autonomiczny sterownik urządzeń zewnętrznych.
Do urządzeń alarmowych należy zaliczyć również instalowany w pętli dozorowej adresowalny sygnalizator akustyczny SAL-4001, który może być zasilany przez trzy źródła: adresowalną linię dozorową, zamontowaną w obudowie sygnalizatora baterię 9 V typu 6F22 lub przez zewnętrzny zasilacz. Obecność źródeł zasilania jest kontrolowana. Sygnalizatory są załączane na polecenie wysłane przez centralę po spełnieniu zaprogramowanych kryteriów zadziałania, np. po wykryciu pożaru w wybranej strefie dozorowej lub grupie stref, wykryciu alarmu ogólnego w centrali itp.
Podsumowanie
Urządzenia systemu POLON 4000 spełniają wszystkie wymagania stawiane współczesnym systemom wykrywającym i powiadamiającym o pożarze, określone w odpowiednich arkuszach normy EN 54. Mają także aktualne certyfikaty zgodności i świadectwa dopuszczenia, które dopuszczają ich stosowanie w ochronie przeciwpożarowej. Ze względu na wiele zalet, takich jak wysoki poziom techniczny, niezawodność, możliwość integracji w ramach systemów bezpieczeństwa, łatwość serwisowania i napraw, są bardzo chętnie stosowane przez wielu inwestorów. Urządzenia systemu POLON 4000 znajdują zastosowanie w różnego rodzaju obiektach, takich jak zakłady przemysłowe, szpitale, teatry, budynki użyteczności publicznej, muzea, obiekty sakralne.
Tomasz Piaskowski
POLON-ALFA
Zabezpieczenia 5/2010