Rusza PROTEUS – współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego program budowy zrobotyzowanego systemu wspierającego działania służb ratowniczych, odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne.
25 czerwca 2009 roku, Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów (PIAP) poinformował o rozpoczęciu prac nad nowatorskim na skalę światową projektem PROTEUS. Jego celem jest stworzenie systemu, który będzie wspierał koordynację i przebieg akcji ratunkowych prowadzonych wspólnie przez służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo publiczne – w tym przez straż pożarną, policję, wojsko i jednostki antyterrorystyczne.
System pozwoli na właściwe rozpoznanie sytuacji, śledzenie jej rozwoju i podjęcie optymalnych działań ratowniczych. Pozwoli to ograniczyć rozmiary zdarzenia, a także zwiększyć skuteczność prowadzonych działań oraz bezpieczeństwo zarówno poszkodowanych, jak i samych ratowników.
Prace nad programem PROTEUS są prowadzone przez konsorcjum złożone z ośrodków i instytucji naukowo-badawczych pod kierownictwem PIAP-u, który jest pomysłodawcą i koordynatorem całego przedsięwzięcia. Realizacja programu jest współfinansowana ze środków funduszu rozwoju regionalnego Unii Europejskiej w ramach „Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007 –2013”. Program będzie realizowany w latach 2009 –2013, a jego wartość wyniesie około 68 mln zł.
– PROTEUS jest jednym z najbardziej nowatorskich projektów na świecie. Nad podobnymi rozwiązaniami pracuje tylko kilka czołowych ośrodków. Zarówno poszczególne elementy, jak i cały system muszą być na tyle skuteczne, niezawodne i elastyczne, by mogły zastąpić człowieka w najbardziej niebezpiecznych zdarzeniach: pożarach, katastrofach komunikacyjnych i budowlanych czy w sytuacji zagrożenia terrorystycznego – mówi Piotr Szynkarczyk, kierownik projektu Proteus, Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów. – To jedna z tych rzeczy, które trzeba mieć, ale żeby nie trzeba było ich nigdy używać..
System opracowany w ramach projektu PROTEUS będzie składał się z kilku elementów, w tym z Mobilnego Centrum Dowodzenia (MCD), Mobilnego Centrum Operatorów Robotów (MCOR), trzech mobilnych robotów i Bezzałogowego Statku Latającego (BSL). Wszystkie elementy systemu będą wyposażone w spójny system łączności, co umożliwi ich współdziałanie na miejscu akcji nawet w przypadkach, gdy zostaną oddelegowane z różnych jednostek. Każdorazowo będzie go można dostosować do charakteru zagrożenia oraz skali i rodzaju prowadzonych działań dzięki możliwości zestawienia różnych elementów systemu na potrzeby konkretnej operacji.
Wykorzystanie elementów systemu PPROTEUS w akcjach ratowniczych znacznie zwiększy bezpieczeństwo osób biorących bezpośredni udział w akcji. W sytuacjach zagrożenia robot w zastępstwie człowieka rozpozna charakter zagrożenia i wykona szczególnie niebezpieczne czynności, takie jak podjęcie ładunku wybuchowego, którego nie da się rozbroić na miejscu, obserwację skażonego terenu czy wejście na teren podmokły. Pozwoli to maksymalnie ograniczyć ryzyko podejmowane przez ludzi.
Podstawowe elementy systemu PROTEUS
Mobilne Centrum Dowodzenia (MCD) – zbudowane na podwoziu samochodu ciężarowego centrum gromadzenia, przetwarzania i wymiany informacji przekazanych przez pozostałe elementy systemu (roboty, BSL).
Mobilne Centrum Operatorów Robotów (MCOR) – samochód pozwalający na szybki transport robotów w miejsce akcji i sterowanie nimi poprzez przenośne stanowiska operatorów.
Bezzałogowy statek latający (BSL) – wyposażony w kamery wizyjne i termowizyjne, przeznaczony do obserwacji miejsca akcji „z lotu ptaka”.
Roboty mobilne
1. Mały robot mobilny (MRM) – zdalnie sterowany, mały i lekki robot przeznaczony do działań inspekcyjnych w trudno dostępnych miejscach. Wyposażony w kamery wizyjne i termowizyjne oraz innowacyjny układ napędowy pozwalający szybko i łatwo dostać się w miejsca, gdzie człowiekowi trudno jest się poruszać (np. tereny podmokłe).
2. Robot mobilny interwencyjny (RMI) – zdalnie sterowany robot o wadze do 100 kg przeznaczony do zadań rozpoznawczo-interwencyjnych w pomieszczeniach. Jego konstrukcja umożliwi poruszanie się po trudnym terenie oraz wspinanie się po schodach. RMI będzie wyposażony w czujniki wykrywające różne rodzaje zagrożeń, manipulator z wymiennymi szczękami, cztery kamery wizyjne oraz kamerę termowizyjną.
3. Robot mobilny o zwiększonej funkcjonalności (RMF) – zdalnie sterowany bardzo wytrzymały robot przeznaczony do interwencji w trudnych warunkach, takich jak duże pomieszczenia lub teren otwarty. RMF będzie mógł forsować przeszkody terenowe, będzie też wyposażony w czujniki, kamery wizyjne i zestaw do prowadzenia negocjacji. Będzie mógł także podnosić przedmioty o znacznym ciężarze i obsługiwać narzędzia (np. nożyce do cięcia blachy).
Wszystkie elementy wchodzące w skład systemu PROTEUS będą mobilne, co w dowolnym miejscu w ciągu kilku godzin umożliwi ich transportowanie i instalację oraz dostosowanie parametrów systemu do specyfiki konkretnej akcji ratowniczej.
Prace nad projektem będą trwały w latach 2009–2013. Obecnie zostały zakończone konsultacje z przyszłymi użytkownikami systemu (m.in. ze strażą pożarną i policją), co pozwoliło zdefiniować funkcjonalność poszczególnych elementów systemu. W drugim etapie prac, który rozpocznie się w połowie roku, zostanie zaprojektowana architektura systemu.
Instytucje wchodzące w skład konsorcjum:
- Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów – PIAP – wnioskodawca i koordynator projektu
- Centrum Badań Kosmicznych PAN
- Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej
- Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych
- Politechnika Poznańska
- Politechnika Warszawska: Wdział Inżynierii Materiałowej, Zakład Automatyki i Osprzętu Lotniczego, Zaklad Teorii Maszyn i Robotów, Instytut Radioelektroniki
- Wojskowa Akademia Techniczna
Bezpośr. inf. PIAiP