Drony zaczęły swą intensywną ekspansję na polskim rynku dopiero kilka lat temu. Dynamiczny rozwój nastąpił w momencie, gdy stały się urządzeniami ogólnodostępnymi. Wcześniej były wykorzystywane głównie w celach militarnych i zwiadowczych. Od kilku lat mają również zastosowania komercyjne. Używa się ich w usługach, handlu, a także rekreacyjnie. Mogą uzupełniać rozwiązania naziemne i techniki satelitarne jako narzędzia do zbierania i analizowania informacji.
Coraz częstsze wykorzystywanie dronów do celów komercyjnych spowodowało konieczność modyfikacji uregulowań prawnych dotyczących produkcji, warunków posiadania i wykorzystywania bezzałogowych statków powietrznych.
Obowiązujące rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa okazało się niewystarczające. 7 września 2016 roku weszło w życie nowe rozporządzenie zmieniające dotychczasowe rozporządzenie w sprawie zastosowania niektórych przepisów ustawy Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków.
Rys. 1. Kontrolny przelot drona nad fabryką
Podstawowa zmiana, jaka została wprowadzona, to rozróżnienie pomiędzy statkami powietrznymi używanymi rekreacyjnie lub sportowo a statkami powietrznymi, które są przeznaczone do innych celów, np. do użytku w działalności gospodarczej lub zarobkowej. Przepisy dla każdej z tych grup różnią się od siebie.
W przypadku dronów używanych w działalności zarobkowej przepisy nakazują właścicielowi posiadanie świadectwa kwalifikacji urządzenia. Ponadto dron musi być wyposażony w tabliczkę znamionową identyfikującą właściciela, światła ostrzegawcze (w nocy), system FailSafe oraz instrukcję operacyjną podmiotu. Operator musi mieć kamizelkę ostrzegawczą z napisem „operator drona”. Szczegółowe informacje na temat przepisów można znaleźć na stronie Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa.
Jak można wykorzystywać drony w działalności gospodarczej, a w szczególności w systemach bezpieczeństwa? Możliwości zastosowania jest mnóstwo. Im bardziej dron jest rozbudowany i im większy ma zasięg, tym więcej jest jego potencjalnych zastosowań. Coraz lepsza konstrukcja, duża odporność na zjawiska atmosferyczne i możliwość precyzyjnego sterowania to tylko niektóre z cech zwiększających potencjał bezzałogowych statków powietrznych.
Możliwość pozyskania danych wizualnych sprawia, że drony są chętnie wykorzystywane do kontroli stanu zaawansowania prac budowlanych oraz oceny odstępstw od założonych projektów konkretnej inwestycji budowlanej. Drony ze specjalnymi czujnikami są wykorzystywane w rolnictwie (analiza składu gleby i stanu pól uprawnych), w energetyce wiatrowej i w budownictwie (kontrola obiektów budowlanych, w szczególności dachów).
Bezzałogowe statki powietrzne, zwłaszcza takie, które są wyposażone w systemy telemetryczne czy kamery telewizyjne lub termowizyjne coraz częściej są stosowane w systemach bezpieczeństwa, między innymi w ochronie obiektów. Jeden dron jest w stanie patrolować teren, do którego kontroli potrzebnych byłoby kilkaset osób. Dzięki zastosowaniu dronów można zarówno obniżyć koszty działalności, jak i zwiększyć efektywność patroli.
Rys. 2. Integracja dronów z systemem GEMOS
Obserwując kierunek rozwoju techniki lotniczej, można bardzo łatwo zauważyć, że już niedługo drony będą wspierać operatorów zintegrowanych systemów bezpieczeństwa w ich pracy. We wrześniu 2016 roku firma ela-soft, niemiecki partner firmy Ela-compil, zaprezentowała na międzynarodowych tragach Security Essen innowację w zakresie technik zabezpieczeń – integrację dronów z systemem bezpieczeństwa GEMOS.
System GEMOS ma ponad 750 interfejsów do komunikacji z klasycznymi systemami zabezpieczeń – systemami przeciwpożarowymi, systemami sygnalizacji włamania i napadu, systemami kontroli dostępu, wizyjnymi systemami dozorowymi i innymi. Od niedawna możliwe jest również zintegrowanie systemu bezpieczeństwa GEMOS i dronów, co umożliwia interakcję poszczególnych podsystemów.
Grafika tworzona na podstawie współrzędnych pozwala wyznaczyć trasę przelotu automatycznego, bez udziału operatora. Bezzałogowe statki powietrzne wyposażone w kamery mogą stanowić wsparcie systemów ochrony obwodowej. Wyznaczając trasę drona, można wykorzystać urządzenie do dodatkowego patrolowania. Dron przelatuje określoną trasą na granicy strzeżonej strefy, przekazując jednocześnie obraz operatorowi. Trasa jest określana przez wyznaczenie punktów. Programując dron, można wyznaczyć dowolną trasę, którą powinien podążać, i dowolną liczbę punktów na tej trasie. Można też zaprogramować tzw. misje cykliczne – według określonego wcześniej harmonogramu. Po przelocie zadaną trasą dron wraca do bazy (stacji ładującej).
Ciekawą funkcją jest moduł analizy obrazu. Zaobserwowane anomalie zostają pokazane w czasie rzeczywistym.
W przypadku sytuacji kryzysowej operator ma możliwość wysłania drona w konkretne miejsce, by za pomocą kamery zweryfikować przyczynę alarmu wywołanego przez jeden z podsystemów. Jeśli okaże się, że alarm nie jest fałszywy, operator będzie mógł ręcznie sterować dronem i obserwować intruzów.
Drony wyposażone w miernik stężenia gazu, miernik temperatury lub w kamerę termowizyjną mogą generować sygnał alarmowy – jeżeli czujnik zareaguje na anomalię podczas przelotu drona, zaalarmuje operatora.
Liczba zastosowań dronów zwiększa się w błyskawicznym tempie, podobnie jak ich sprzedaż. Są wykorzystywane w monitorowaniu obiektów miejskich, lasów czy stanów rzek, do kontroli obiektów użytku publicznego, a nawet podczas interwencji służb mundurowych.
Chociaż potencjał dronów jest ogromny, nadal bezpieczeństwo ich użytkowania budzi poważne zastrzeżenia. Zdarzało się, że ich niewłaściwe użytkowanie doprowadziło do tragicznych w skutkach wypadków komunikacyjnych (np. zderzenia dronu z samochodem). Ciemna strona dronów to także wykorzystywanie ich w działaniach terrorystycznych czy niedozwolone przeloty w nieodpowiednich miejscach. W ostatnim przypadku może dojść do kolizji z nisko lecącym załogowym statkiem powietrznym – samolotem lub helikopterem – a także do zaplątania się drona w sieci wysokiego napięcia. W związku z tymi niebezpieczeństwami w najbliższych latach trzeba będzie zadbać o kolejne regulacje prawne dotyczące ich wykorzystywania.
Karolina Brzuchalska
Ela-compil
k.brzuchalska@ela.pl
+48 61 8693850
www.ela.pl