Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Szanse i wyzwania dla branży ochrony w 2020 roku

Printer Friendly and PDF

Ochrona to dość specyficzny rodzaj działalności. Z jednej strony firmy ochrony są odpowiedzialne za bezpieczeństwo swoich klientów i ich mienie, przez co uzupełniają i wspierają służby publiczne, a z drugiej zawód pracownika ochrony nie cieszy się uznaniem społecznym. Wynika to między innymi z przeświadczenia, że może nim zostać każdy. Te czasy jednak powoli mijają.

Za pracownikiem ochrony coraz częściej stoją nowoczesne rozwiązania techniczne, zintegrowane systemy zabezpieczeń, które wymagają obsługi specjalistycznych programów, umiejętności analizy sytuacji i podejmowania właściwych działań. Niektórzy uważają, że nie warto płacić za coś, czego nie widać. Faktycznie – w związku z cyfryzacją, automatyzacją i możliwością zdalnego nadzoru pracownicy ochrony nie są już tak widoczni w obiektach. Świadczy to jednak o nowoczesnych narzędziach pracy i wysokiej jakości usług, a nie o braku konieczności ochrony lub możliwości nadmiernej redukcji kosztów. W opozycji do oczekiwań klientów obniżenia kosztów stoją zmiany legislacyjne podnoszące wysokość minimalnego wynagrodzenia i zapowiadające oskładkowanie wszystkich zleceń. Dużym problemem dla branży jest brak pracowników. Nadchodzący rok 2020 będzie pełen wyzwań w związku ze zmianami legislacyjnymi, wdrażaniem nowych rozwiązań dla klientów, a także walką o pracowników i pozytywny wizerunek branży.

Zmiany legislacyjne

Ceny usług związanych z ochroną fizyczną od wielu lat kształtuje wysokość minimalnego wynagrodzenia. Składa się na to duża liczba firm na rynku, ostra konkurencja cenowa, presja klientów oraz wpływ sektora zamówień publicznych, gdzie – mimo zmian w ustawie – w dalszym ciągu podstawowym kryterium wyboru oferenta jest cena. Ponadto część firm ochrony, szukając szansy na redukcję kosztów, korzysta z umów cywilnych, mimo że w wielu przypadkach charakter wykonywanej pracy nakazuje stosowanie umowy o pracę.

W 2020 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę będzie wynosić 2600 zł brutto, a wysokość minimalnej stawki godzinowej dla umów-zleceń 17 zł brutto (zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 18 września br.). Jest to wzrost minimalnego wynagrodzenia o 15,6%, odpowiadający kwocie 350 zł, co stanowi największy wzrost minimalnego wynagrodzenia od ponad dziesięciu lat. Ostatnia tak duża zmiana miała miejsce w roku 2007 i wynosiła ponad 20%.

Kalkulacje budżetów na usługi ochrony w 2020 r. muszą uwzględnić również uruchomienie pracowniczych planów kapitałowych (PPK) skutkujących wzrostem obciążeń po stronie pracodawcy o 1,5% wynagrodzenia pracownika brutto. Pracownicy są na mocy przepisów prawa zapisywani do PPK i samodzielnie decydują o ewentualnej rezygnacji, dlatego obecnie trudno dokładnie oszacować koszty związane z tym programem.

Bardzo prawdopodobne jest również pełne oskładkowanie zleceń zapowiedziane w przyjętym przez Radę Ministrów Wieloletnim Planie Finansowym Państwa na lata 2019–2022. W dniu 24 września br. Rada Ministrów przyjęła projekt budżetu państwa na rok 2020, w którym uwzględnione zostały przychody z pełnego oskładkowania umów-zleceń.

Koszty wynagrodzeń stanowią 75% – 80% kosztów realizacji usług. Wprowadzona zmiana wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz program PPK powoduje wzrost tych kosztów o 17%, co powinno znaleźć odzwierciedlenie we wzroście stawek za usługi. W przypadku firm ochrony, które do tej pory stosowały głównie umowy-zlecenia, wzrost stawek będzie wymagany na jeszcze wyższym poziomie, tj. około 30% lub więcej. Wynika to z konieczności uwzględnienia w kalkulacji ceny usługi wzrostu stawek minimalnych oraz oskładkowania wszystkich umów-zleceń.

Tak duże zmiany kosztów płacowych stanowią wyzwanie zarówno dla firm ochrony, jak i dla klientów. Część firm obawia się wielkości podwyżek, gdyż będą one dla nich zbyt dużym obciążeniem finansowym. Inne dostrzegają sposobność na wyrównanie szans i uczciwą konkurencję. Pracownicy mają nadzieję na poprawę warunków zatrudnienia i wyższe zarobki przy mniejszych obciążeniach czasowych. 

Braki kadrowe i wizerunek branży

Problemy z pozyskiwaniem pracowników w branży ochrony występują nie tylko w Polsce, lecz w całej Europie. Według Eurostatu w sierpniu 2019 r. poziom bezrobocia w Czechach wynosił 2%, w Niemczech 3,1%, w Polsce 3,3%, na Węgrzech 3,4%, a w Holandii 3,5%. Brak rąk do pracy jest szczególnie odczuwalny w usługach i w handlu. Firmy prześcigają się w budowaniu atrakcyjnych ofert pracy, walcząc o kandydatów, tymczasem sektor ochrony jest pod tym względem bierny. W dużych firmach ochrony brakuje od 150 do 400 albo więcej pracowników, rotacja roczna jest na poziomie 60% – 80%, a w obiektach handlowych jeszcze wyższa. Nadal dominują formy zatrudnienia zniechęcające kandydatów do podjęcia pracy (zlecenie, nieregularne wypłaty) i bardzo trudno jest przyciągnąć i utrzymać pracowników w wieku do 25 lat. Praca w ochronie nie jest dla nich ani ciekawa, ani atrakcyjna finansowo. W konsekwencji szkoły zawodowe zamykają kierunki kształcące pracowników ochrony ze względu na brak zainteresowania. Na dziesięć szkół losowo wybranych w aglomeracji śląskiej tylko trzy zdecydowały się na nabór na kierunek związany z ochroną, a finalnie zajęcia nie zostały rozpoczęte ze względu na brak kandydatów.

Wiele wskazuje jednak na to, że ta sytuacja powinna niedługo ulec zmianie. W związku z wdrażaniem nowych technologii, zintegrowanych systemów zabezpieczeń, zdalnych form ochrony i analizy treści obrazu branża będzie potrzebować osób o wyższych kwalifikacjach. Na razie jednak dominuje zatrudnienie ludzi w wieku powyżej 40 lat, co stanowi ok. 60% lub więcej ogółu zatrudnionych**. Często są to osoby o niskich kwalifikacjach i wykształceniu zasadniczym, które nie mogą znaleźć pracy w innych sektorach rynku. W wielu przypadkach pracują z zaangażowaniem i wykonują dobrze swoją pracę, jednak liczba miejsc pracy dostępnych dla osób o takim profilu zawodowym będzie systematycznie malała. Liczba kwalifikowanych pracowników ochrony gotowych pracować w swoim zawodzie systematycznie spada, ponieważ wynagrodzenia pracowników kwalifikowanych i bez kwalifikacji często są na tym samym poziomie.

Problem zatrudnienia, z jakim zmagają się firmy ochrony, jest ściśle powiązany z wizerunkiem w całej branży, na który składa się wiele elementów. Nieregularne wypłaty, niskie wynagrodzenia, różne formy zatrudnienia, brak szkoleń, szans rozwoju oraz ścieżek kariery to niestety problemy wielu firm. Wizerunek branży jest niekorzystny również w Internecie, np. w mediach społecznościowych, co również zniechęca do podjęcia pracy w ochronie.

Firmy ochrony najczęściej nie podejmują żadnych działań mających na celu korzystne zaprezentowanie się w Internecie, co szczególnie dla młodych ludzi jest często czynnikiem decydującym o wyborze pracy. Rok 2020 może być dla firm ochrony czasem przełomowym. Zmiany legislacyjne i podwyższenie wynagrodzeń to okazja do przyciągnięcia kandydatów do pracy. Jednak pozyskanie osób już zatrudnionych będzie wymagało podjęcia nowych działań. Walka z negatywnym wizerunkiem to zadanie przewidziane na kilka lat. Zmiany należy zacząć wprowadzać wewnątrz firm już dziś i eliminować powody negatywnych ocen.

Klienci

Dla klientów wzrost kosztów zatrudnienia to również poważne wyzwanie. W niektórych branżach, np. motoryzacyjnej i budowlanej, odczuwalne są symptomy zbliżającej się recesji, które skłaniają raczej do oszczędności i ograniczenia wydatków niż do inwestowania w usługi związane z ochroną. Z tego względu skłonność klientów do zaakceptowania podwyżki stawek za ochronę na poziomie 17% może być trudna, a na poziomie 30% wręcz niemożliwa. Klienci będą z pewnością porównywać oferty, kierując zapytania do innych firm, co może skutkować utratą kontraktów. Niestety niektórzy klienci nadal otwarcie pytają o możliwość zawarcia z pracownikami ochrony umów cywilnych. Takie praktyki budzą wiele kontrowersji.

Negocjacje podwyżek z klientami będą trudne i być może przyczynią się do ograniczonego korzystania z ochrony fizycznej i zwiększenia zainteresowania usługami zdalnymi, opartymi na rozwiązaniach technicznych, w tym również mobilnych. Po zmianie cen klienci będą zwracali jeszcze większą uwagę na jakość świadczonych usług, wskaźniki efektywności, gwarancje, wpływ ochrony na rozwój ich biznesu i wartości dodatkowe. Szansą dla firm ochrony może być zatem otwartość na zmiany i wdrażanie nowych rozwiązań, które umożliwią obniżenie kosztów w roku 2020 i latach następnych.

Znacznie większym wzywaniem będzie jednak rynek zamówień publicznych, gdzie nadal jedynym kryterium wyboru jest cena.

Scenariusze na 2020 rok

Tak duża skala zmian, silnie oddziaływująca na koszty ponoszone przez pracodawców, oraz niekorzystne uwarunkowania otoczenia rynkowego będą wymagać innego niż dotychczas podejścia do oferowanych usług, pracowników i klientów. Można wymienić cztery podstawowe, potencjalne scenariusze działania, jakie mogą w tej sytuacji być brane pod uwagę:

Scenariusz 1. – bierna postawa i działanie oparte na dotychczasowych zasadach, bez dokonywania zmian w sposobie funkcjonowania firmy, zarówno wobec pracowników jak i klientów. W tym przypadku będzie bardzo trudno przetrwać i utrzymać się na rynku. Koszty będą rosły szybciej niż potencjalne przychody.

Scenariusz 2. – rezygnacja z działalności z powodu nowych uwarunkowań, próba sprzedaży lub likwidacji firmy albo zmiana profilu działalności. Sprzedaż może być trudna ze względu na niską rentowność kontraktów i dotychczas stosowane formy zatrudnienia, które w nowych okolicznościach rynkowych będą decydować o wartości i potencjale danej firmy.

Scenariusz 3. – dotychczasowa działalność zostanie trochę zmodyfikowana, ale sposób działania nie ulegnie zmianie i nadal będzie bazować na nietransparentnych lub ryzykownych rozwiązaniach, rozbudowanej administracji oraz trikach w obszarze zatrudniania skutkujących narażeniem na interwencje zewnętrznych instytucji kontrolnych oraz rosnącą skalę sporów pracowniczych.

Scenariusz 4. – zmiana modelu biznesowego, transparentne działania wobec klientów i pracowników, poszukiwanie nowych rozwiązań dla klientów, wsparcie ochrony fizycznej atrakcyjnymi cenowo i efektywnymi rozwiązaniami technicznymi.

Osobiście jestem zwolennikiem czwartego scenariusza, aczkolwiek wymaga on aktywności i inicjatywy. Otoczenie administracyjne, rynek pracy i możliwości klientów zdecydowanie potrzebują nowego podejścia. Najbardziej pożądane wydają się rozwiązania, które umożliwią dalszą współpracę z klientami dzięki aktywnej modyfikacji lub wręcz transformacji dotychczasowego systemu ochrony. W tym celu wskazane jest korzystanie w większym zakresie z rozwiązań technicznych umożliwiających redukcję liczby roboczogodzin. Zaoszczędzone w ten sposób środki warto przeznaczać na rozbudowywanie systemu ochrony i podwyższenie wynagrodzeń pracowników. Niezbędne jest również odejście od kalkulacji opartej na minimalnych stawkach za roboczogodziny. Trzeba konstruować rozwiązania bazujące na budżetach, aby zapewnić klientowi większą stabilność i przewidywalność kosztów w odpowiednio długim okresie, a także zaoferować wykwalifikowanym pracownikom płacę znacznie wyższą od minimalnej.

W najbliższym czasie niekoniecznie wygra ten, kto wynegocjuje najwyższą stawkę u klienta, ale ten, kto zmieni swój sposób działania i znajdzie rozwiązania korzystne dla obu stron. Powinno to także umożliwiać pozyskiwanie lepszych pracowników oraz podnosić jakość i skuteczność oferowanych usług. Rok 2020 może wyrównać szanse małych, średnich i dużych firm. Wiele zależy od inwencji, pomysłów i determinacji w ich realizacji. W tym zakresie życzę powodzenia firmom ochrony, ich obecnym i przyszłym pracownikom oraz klientom.

Łukasz Koch
członek zarządu, dyrektor ds. HR,
Securitas Polska
członek zarządu
Polskiego Związku Pracodawców Ochrona

*  W momencie pisania tego tekstu nie były znane finalne decyzje dotyczące oskładkowania zleceń.
** Dane o charakterze szacunkowym, wynikające z rozmów z firmami z branży ochrony.

 

Zabezpieczenia 6/2019

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony