Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Bezpieczeństwo informacji a infobrokerstwo (część 1). Broker informacji – jego rodowód i użyteczność zawodowa

Printer Friendly and PDF

Przedsiębiorca odczuwający potrzebę uzupełnienia zasobu posiadanych informacji o rynku i działaniu na nim innych firm z branży na pewno zainteresuje się pozyskaniem jej w sposób legalny. Wówczas może skorzystać z usług odpowiedniego specjalisty.

Obecnie dostępny jest ujednolicony tekst załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 27 kwietnia 2010 r. (Dz. U. z 2010  r, Nr 82, poz. 537 z późniejszymi zmianami – Dz. U. z 2012 r, poz. 1268). Jest to klasyfikacja zawodów i specjalności, w której pod numerem 262204 wymieniony jest broker informacji (researcher). Jest też Polska Klasyfikacja Działalności z 2007 r., w której wymieniony jest rodzaj działalności określany jako „pozostała działalność usługowa w zakresie informacji, gdzie indziej niesklasyfikowana” (63.99.Z). Należy jednak wyjaśnić, co właściwie kryje się pod tymi określeniami.

Infobrokerstwo, infobroker i jego działalność

Słowo infobrokerstwo jest kolejnym spolszczeniem funkcjonującego od dwudziestu lat w bibliotekoznawstwie polskim słowa infobrokering określającego komercyjne, zawodowe pośrednictwo (mediację) w świecie informacji. Człowiek parający się tym zajęciem bywa nazywany różnie (choć niekoniecznie w pełni poprawnie) – brokerem informacji, infobrokerem, researcherem, specjalistą od informacji (co koresponduje z określeniami zagranicznymi: angielskim information professional lub niemieckim infobroker). Zbitka językowa infobroker w pełni opisuje i oddaje sens jego działań zawodowych jako osoby, która pośredniczy (stąd broker) pomiędzy zasobem informacyjnym (stąd info) a klientem zlecającym mu specjalistyczne opracowanie.

Infobroker jest więc specjalistą w zakresie zbierania informacji i zarządzania nimi bądź prowadzącym własną działalność gospodarczą (independent information professional), bądź też pracownikiem etatowym firmy zajmującej się przetwarzaniem informacji (jako broker innowacji lub technologii) lub doraźnym (jako freelancer) realizatorem projektów informacyjnych. Infobroker nie sprzedaje informacji, tylko usługę, która może polegać na sporządzeniu opracowania, raportu czy bazy danych.

Historia infobrokerstwa na świecie i w Polsce

Prywatyzowanie w USA zasobów bibliotekarskich w latach 60. i 70. XX wieku  przyczyniło się bezpośrednio do powstania w 1987 roku stowarzyszenia The Association of Independent Information Professionals (AIIP) będącego źródłem informacji dla przedsiębiorców, dzięki któremu każdy zainteresowany właściciel firmy mógł uzyskać potrzebną mu informację w oczekiwanej zrozumiałej postaci i w dostosowanym do jego potrzeb zakresie. Głównymi zadaniami AIIP były i nadal są:

  • szerzenie wiedzy na temat zawodu infobrokera,
  • stworzenie i wprowadzenie w życie etycznych standardów prowadzenia tego typu działalności,
  • zachęcenie niezależnych infobrokerów do prowadzenia dyskusji na wspólne tematy,
  • promowanie wymiany informacji pomiędzy infobrokerami,
  • informowanie społeczeństwa o istnieniu i sposobach działania brokerów informacji.

Obecnie AIIP skupia około 700 członków na całym świecie i choć stowarzyszenie nie ma swego oddziału w Polsce, to od lat kodeks etyczny AIIP jest powszechnie stosowany w naszych firmach infobrokerskich. Użytkową odmianą biznesową infobrokerstwa zajmuje się od 1989 roku amerykańska sieć Strategic and Competitive Intelligence Professionals (SCIP) mająca od ponad dziesięciu lat swój polski oddział.

Charakterystyczne jest to, że w amerykańskiej nomenklaturze i nazewnictwie zawodowym nie występują nazwy infobrokering i infobroker, co wynika z nie zawsze pozytywnych skojarzeń, które budzi słowo broker.
O brokerstwie informacyjnym w Polsce możemy mówić w kilku różnych aspektach:

  • edukacyjnym (w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ od 1993 r. prowadzony jest przedmiot informacja biznesowa);
  • teoretycznym (wystąpienie Katarzyny Materskiej, obecnej prof. bibliologii UJ, w 1997 roku na 6. międzynarodowym seminarium Scientific and Technical Information in Central and Eastern Europe z referatem pt. Broker informacyjny i jego rola w rozwoju nauki);
  • praktycznym (założenie w 1999 roku przez Piotra Kamińskiego firmy Fabryka Informacji oferującej jako agencja infobrokerska usługi z zakresu monitorowania prasy, opracowywania raportów oraz śledzenia informacji w materiałach informacyjnych);
  • rynkowym (absolwenci studiów na UJ w Krakowie i UMK w Toruniu oraz uczestnicy kursów CPI w Warszawie zaczęli zakładać w latach 2003–2005 kolejne firmy stricte infobrokerskie, natomiast już wcześniej istniejące firmy oferujące usługi informacyjne wprowadziły elementy researchu oferowane klientom biznesowym i projektowym. W okresie do 2010 roku zaistniało na polskim rynku około 70 firm infobrokerskich. Obecnie usługi tego typu oferuje 17, 24 lub 38 firm, a jako zgłoszone w korelacji z innymi działaniami informacyjnymi oferowane są przez ok. 220 przedsiębiorstw z branży IT lub I&CT. Usługi zbliżone, cząstkowe lub mieszane oferowało na koniec 2015 roku ponad 700 firm lub osób.

Międzynarodowe źródła informacji – ich dostępność oraz użytkowość

Do podstawowych atrybutów informacji mogą należeć:

  • poufność – rozumiana bardzo szeroko (od informacji niejawnej, przez nieujawnione tajemnice handlowe i zawodowe, aż po informacje osobowe, wrażliwe, medyczne i in.;
  • integralność – rozumiana głównie jako spójność wewnętrzna (np. spójność informacji w komunikacie, pliku, rekordzie w bazie danych);
  • dostępność – odnosząca się w tym przypadku nie do jej ograniczania (zasoby niejawne i nieujawnione), lecz do łatwości dostępu i odczytania przy jednoczesnym (mocno ograniczonym) prawie do wprowadzania ew. zmian formalnych i aktualizacji.

Normatywne podejście do informacji (formalizacja) odbiega w sposób znaczący od cech, jakich oczekuje się w działaniach między klientem a infobrokerem, kiedy to za najważniejsze w dobrej informacji uznaje się jej:

  • użyteczność – informacja musi treściowo odpowiadać pewnej potrzebie, na ogół związanej z podjęciem pewnej decyzji;
  • dostępność – informacja musi być osiągalna dla zainteresowanej osoby, co oznacza, że musi być w miarę tania i rozpowszechniana w kręgu właściwych użytkowników;
  • operatywność – informacja musi być aktualna, uzyskana na czas, na ogół szybko;
  • trafność – informacja musi być adekwatna, tzn. trafiać w sedno, dotyczyć danej kwestii, nie pomijając istotnych elementów;
  • zrozumiałość – informacja musi być podana we właściwym języku, być przystępna i identyfikowalna;
  • prawdziwość – informacja musi przedstawiać sprawy tak, jak mają się one w rzeczywistości, nazwać rzeczy po imieniu;
  • wiarygodność – informacje muszą pochodzić z wiarygodnego źródła;
  • rzetelność – informacja musi przedstawiać dokładnie i starannie;
  • weryfikalność – informacja powinna być możliwa do sprawdzenia, uzupełnienia oraz rozszerzenia.

Wszystkie te cechy można przypisać informacjom organizacji międzynarodowych i międzypaństwowych. Są wiarygodne (wytworzone przez oficjalne podmioty) i zarazem dostępne online nieodpłatnie dla wszystkich zainteresowanych. Warto pamiętać, że zbiory tych informacji są ogromne i że dotyczą one wielu aspektów i dziedzin – jeżeli tylko potrafimy, to znajdziemy wiele przydatnych informacji różnego typu. Przykładami niech będą zasoby z dziedzin edukacji, nauki i techniki lokowane pod różnymi adresami, np. w OECD Science, Technology and R&D Statistics (http://www.oecd-ilibrary.org/science-and-technology/data/oecd-science-te...), a także analizy, prognozy czy raporty, np. WTO World Trade Report 2016 (https://www.wto.org/english/res_e/publications_e/wtr16_e.htm).

Z myślą o poprawności informacyjnej brokera warto przypomnieć anegdotyczne pytanie zadane gwieździe warszawskiej palestry: „Czy to prawda, że zna pan, panie mecenasie, całe prawo karne wraz z glosariuszem?”, a także lekko ironiczną odpowiedź: „Co do prawa, to sądzę, że dość dobrze poznałem wszystkie jego luki i nieścisłości. O glosariuszu nie będę się tu i teraz wypowiadał”.

Rys. 1. Podstawowe błędy w analizie treści wymaganych od infobrokera. Przyjrzyjmy się uważnie zakresowi oczekiwanych kompetencji

 

Zróżnicowane postrzeganie infobrokerstwa w Polsce

Charakterystycznymi cechami rynku usług infobrokerskich w Polsce są heterogeniczność, niematerialność, nietrwałość, jednoczesność świadczenia i korzystania z usług oraz przenikalność kompetencji. Wszystkie podmioty działające na tym rynku zajmują się zawodowym, profesjonalnym wyszukiwaniem, pozyskiwaniem, analizowaniem, ocenianiem i dostarczaniem informacji. Heterogeniczność rynku polega na trudności standaryzacji usług infobrokerskich, gdyż jest ich wiele, a każda firma dostosowuje je do potrzeb swego odbiorcy. „Nie jest możliwe ujednolicenie usług, skierowanych dla spełnienia potrzeb informacyjnych indywidualnych klientów. Nawet jeśli zlecenia dotyczą podobnego obszaru, na przykład kontaktów do hurtowni perfum. Dla każdego klienta ważne są inne parametry i warunki, jakie powinna spełniać poszukiwana hurtownia. Dla jednego ważna jest cena perfum, dla innego zaś sposób składania zamówienia. Usług nie da się zapakować do pudełka i postawić na półce w sklepie. Sprzedaż usług jest sprzedawaniem czegoś niewidzialnego”1.

Analizy polskiego rynku infobrokerskiego dotyczące okresu ostatniego dziesięciolecia, przeprowadzane pod kątem użyteczności i skuteczności usług infobrokerskich, odwołują się często do krajowego standardu kompetencji zawodowych brokera informacji. Standard ten został opracowany i opublikowany w 2013 r. Znaczenie unormowania działania brokera wynika przede wszystkim z konieczności uściślania informacji dla klienta (rys. 1.).

Perspektywy rozwoju branży infobrokerskiej

Powstająca w Polsce branża usług informacyjnych wytyczyła w krótkim czasie trzy różne drogi dalszego rozwoju. Stały się nimi:

  • infobrokerstwo jako działalność własna podmiotów gospodarczych lub tzw. freelancerów, włączanych doraźnie do projektów informacyjnych, o zróżnicowanym poziomie wiedzy i praktyki;
  • określana mianem brokerstwa systemowego wewnętrznego działalność informacyjna ukierunkowana na potrzeby własne organizacji, głównie występująca w dużych firmach lub korporacjach i mająca charakter brokerstwa innowacyjnego lub technologicznego;
  • działalność szeroko rozumianych wywiadowni gospodarczych (o ich działaniach będzie kilka słów w kolejnym podrozdziale).

Zakres działań brokera informacji (infobrokera) możemy zamknąć w „dekalogu”:

  1. Wyszukiwanie informacji istotnych w odniesieniu do zapytania klienta.
  2. Dobieranie metody realizacji zlecenia (rozpoznawanie potrzeb informacyjnych, budowanie strategii wyszukiwania i dobierania źródeł).
  3. Ocenianie jakości źródeł informacji i selekcja informacji.
  4. Analizowanie źródeł z zastosowaniem metodologii dziedzinowych.
  5. Prowadzenie dokumentacji dotyczącej realizacji zlecenia.
  6. Tworzenie raportów, baz danych i innych opracowań infobrokerskich.
  7. Monitorowanie źródeł informacji i aktualizacja zasobów informacyjnych.
  8. Przestrzeganie obowiązujących procedur, przepisów, norm oraz zasad poufności informacji.
  9. Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami i przepisami BHP, ochrony ppoż., ergonomii i ochrony środowiska.
  10. Zaakceptowanie faktu, że broker informacji to wyodrębniony zawód, który może być wykonywany przez każdego, kto posiada odpowiednie kompetencje i umiejętności.

Oczywiście nie zapominajmy o wymaganych kompetencjach zawodowych:

Rys. 2. Kluczowe kompetencje dla zawodu nr 222604 (broker informacji – researcher)

Infobroker a inni specjaliści od informacji

Tematowi szczególnemu, a mianowicie związkom brokera technologii i innowacji z ochroną i bezpieczeństwem informacji nieujawnionej, ze względu na jego obszerność poświęcona będzie druga część artykułu, a kolejnemu wywiadowczemu kierunkowi rozwoju usług informacyjnych poświęcony jest ten podrozdział.
Będzie esencjonalnie i krótko. Dlaczego? Wywiadownie (głównie deklarujące się jako gospodarcze), niezależnie od składanych zapewnień i zobowiązań etycznych, w prowadzonych działaniach bardzo często kierują się tzw. moralnością Kalego lub własną (mocno wysublimowaną) etyką biznesową, pozwalającą im na znacznie więcej, niż może nam się wydawać. Ograniczę się zatem do kilku stwierdzeń odnoszących się do ofert wywiadowni w Polsce. Większość z nich:

  • proponuje usługę wywiadu gospodarczego, oferując sprawdzanie podmiotów gospodarczych w zakresie podstawowym i rozszerzonym, na terenie kraju i poza jego granicami,
  • zajmuje się gromadzeniem, analizą i dostarczaniem informacji o moralności płatniczej firm (czyli nagminnym stosowaniu kruczków prawnych odciągających terminy zapłaty faktur i rachunków – jest to forma okresowego finansowania działalności dłużnika z pieniędzy wierzycieli),
  • gromadzi materiały obciążające (wobec obserwowanych firm/osób) oraz prowadzi windykację należności na rzecz zlecającego.

Szereg z nich oferuje rozwiązania z zakresu doradztwa gospodarczego i finansowego, udziela e-mailowych, odpłatnych porad dotyczących windykacji, oddłużania, wywiadu. Niektóre, będące filiami firm zagranicznych, umożliwiają dostęp online do raportów kredytowych o 50 mln publicznych oraz prywatnych przedsiębiorstw z wielu krajów świata. Nieliczne są wyspecjalizowane w pracach rozpoznawczych i ustaleniowych na terenie całego kraju oraz w reprezentowaniu poszkodowanych klientów w postępowaniu karnym. Zajmują się również wykrywaniem urządzeń podsłuchowych oraz bezpieczeństwem procesów inwestycyjnych (także transgranicznych).

Jak więc widać, sporo tutaj działań z zakresu infobrokerki, ale pozyskiwanie informacji gospodarczych i zarządzanie nimi w imieniu klientów ma już nieco inną wymowę.

Kiedy zatem spotkamy się z firmą, która w ramach usług infobrokerskich proponuje nie tylko usługi podstawowe (wyszukiwanie i pozyskiwanie informacji na zlecenie, tworzenie raportów i analiz, budowa baz danych), ale i dodatkowe (monitorowanie Internetu, mediów, konkurencji, newsów, weryfikacja danych, faktów, usługi tekstowe, zarządzanie informacją i wiedzą, marketing internetowy i bezpieczeństwo informacji), to przede wszystkim sprawdźmy, czy przypadkiem faktyczny zakres działalności i możliwości naszego oferenta nie jest jeszcze większy i czy służy on naszym celom i potrzebom.

Opracował
dr inż. Marek Blim

 

Bibliografia

  1. Beckwith H., Sprzedawanie niewidzialnego. Przewodnik po nowoczesnym marketingu usług, wyd. Helion, Gliwice 2006.
  2. Hrabiec-Hojda P., Specyfika usług infobrokerskich a kompetencje informacyjne infobrokera, „Bibliotheca Nostra”, nr 1 (31)/2013, Katowice 2013.
  3. Krajowy standard kompetencji zawodowych. Broker informacji (researcher) (222604), wyd. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013.
  4. Cisek S. (red.), Januszko-Szakiel A. (red.), Zawód infobroker. Polski rynek informacji, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
  5. Małek A. (red.), Kamieniecka M. (red.), Jackowska U. (red.), Brokerstwo systemowe – teoria i praktyka, Lubelski Park Technologiczny, Lublin 2014.
  6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z 2010 r., nr 82, poz. 537 z późn. zm.).
  7. Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (t.j.: Dz. U. z 2014 r., poz. 1015 z późn. zm.).

Prezentacje

Materiały

 

 

Zabezpieczenia 6/2017

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony