Z dniem 8 lipca br. weszła w życie nowelizacja Warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 marca 2009 r. (Dz.U. nr 56 poz. 461, rok 2009). Wymagania ochrony przed hałasem zostały poszerzone o zakres ochrony przed nadmiernym pogłosem. W zakresie tym ujęto również wymaganie uzyskania odpowiedniej zrozumiałości informacji, w tym szczególnie ważne – zrozumiałości akustycznych systemów bezpieczeństwa.
Nowelizacja warunków technicznych w paragrafie 323 przewiduje konieczność ochrony przed hałasem pogłosowym w pomieszczeniach, będącej elementem kompleksowej ochrony użytkowników budynków przed hałasem. Ustawodawca wymienił obiekty i pomieszczenia, w których jest wymagana ochrona użytkowników przed hałasem pogłosowym w celu eliminacji jego wpływu na komunikację z wykorzystaniem dźwięku. W pomieszczeniach budynków użyteczności publicznej, których funkcja jest związana z odbiorem mowy lub innych pożądanych sygnałów akustycznych, należy stosować odpowiednie rozwiązania budowlane i dodatkowe adaptacje akustyczne.
W zakresie bezpieczeństwa akustycznego obiektami podlegającymi ochronie przed hałasem pogłosowym są obiekty wymienione w rozdziale 6 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Działanie to ma zapewnić uzyskanie w pomieszczeniach odpowiednich warunków akustycznych – wyeliminować wpływ hałasu, w tym hałasu pogłosowego, na przekazywany dźwięk i zawartą w nim informację. Sposób wypełnienia tego zapisu, w postaci wskazania konkretnych wymagań parametrycznych, znalazł się w paragrafie 326 p.5. W pomieszczeniach należy stosować materiały o potwierdzonych własnościach pochłaniania dźwięku, wyznaczonych zgodnie z Polską Normą.
Niestety co do zdefiniowania parametrów użytkowych, zapisy rozporządzenia są ogólnikowe i nie wskazują konkretnych wartości czasu pogłosu, czy wskaźnika zrozumiałości, w powiązaniu z rodzajem budynku i funkcją pomieszczenia, oraz przeznaczeniem systemu rozgłoszeniowego, tak jak to ma miejsce np. w zakresie wymagań względem izolacyjności cieplnej, odporności ogniowej, czy izolacyjności akustycznej. Ustawodawca odsyła do odrębnych przepisów, w których należy poszukiwać konkretnych wymagań względem parametru użytkowego. Aktualnie w odrębnych przepisach nie ma wskazań co do wymagań takich parametrów jak zrozumiałość, czy czas pogłosu. Natomiast normy posiadające takie wskazania, jak norma PN-EN ISO 9921 Ergonomia – Ocena porozumiewania się mową czy norma PN-EN ISO 7731 Ergonomia. Sygnały bezpieczeństwa dla obszarów publicznych i obszarów pracy. Dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa nie zostały przywołane ani w przepisach budowlanych, ani w ochronie przeciwpożarowej, ani w specyficznych wymaganiach dla obiektów np. w rozporządzeniu ministra ds. gospodarki definiującym wymagania dla obiektów hotelowych (Dz.U. 2006 nr 22 poz. 169). Generalnie, w sytuacji wieloletniego definiowania warunków akustycznych w budynkach, norma mogłaby być wskazana jako źródło wiedzy o wymaganiach względem parametrów użytkowych pomieszczeń z zakresu ochrony przed hałasem pogłosowym. Norma dotycząca warunków pogłosowych powinna stanowić arkusz 4 do pakietu norm PN-B-02151 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach.
Daleko idące zmiany systemu normalizacji, jakie mają zostać wdrożone do końca 2009 roku, zwiększają budującym państwo obywatelskie Polakom dostęp do normalizacji europejskiej i krajowej. Nowy system normalizacji, przewidujący udział większej liczby uczestników procesu normalizacyjnego, jawi się jako system nader demokratycznego tworzenia wymagań technicznych w budownictwie, w tym szczególnie wymagań parametrów użytkowych ważnych dla klientów środowiska projektantów i wykonawców budowlanych. Łatwość, z jaką można stać się członkiem komitetu reprezentantów środowiska inwestorów obiektów oraz demokratyczne głosowanie nad tekstem normy, jest ważnym czynnikiem tworzenia państwa obywatelskiego, w którym obywatele mają wpływ na stanowienie zasad rynkowej współpracy w tej części życia gospodarczego.
Ważne jest to, że tworzenie wymagań jakości użytkowej budynków w postaci normy jest konsensusem społecznym wypracowanym w demokratycznym poszanowaniu interesów różnych grup społecznych. Natomiast wpisywanie wymagań użytkowych bezpośrednio do rozporządzenia, na bazie zleconego jednej firmie projektu aktu, trąci myszką w rozwijającej się Europie obywatelskiej. Niesłuchanie potrzeb Europejczyków przez polityków i niewprowadzanie partycypacji społecznej w stanowieniu prawa już od lat skutkuje spadkiem zainteresowania wyborami. Jak widać, normalizacja europejska jest jedną z niewielu dziedzin w zjednoczonej Europie, w której to szeroka partycypacja społeczna Europejczyków jest podstawą działania. System normalizacji w Polsce działa od lat również w zakresie ochrony przed hałasem w budownictwie. Wspomniana wcześniej norma określająca warunki pogłosowe, jako kontynuacja ponad 20-letniej tradycji regulacji wymagań użytkowych z zakresu akustyki w architekturze, jawi się jako dobre rozwiązanie definiowania wymagań ochrony przed hałasem i uzyskania odpowiedniej zrozumiałości w pomieszczeniach, gdzie ma znaczenie przekaz słowny i jego odpowiedniej jakości odbiór. W procesie stanowienia normy wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego będą mogli brać udział i zgłaszać swoje zastrzeżenia. Ministrowi Infrastruktury pozostanie tylko decyzja, czy zaakceptować wypracowany demokratycznie obywatelski konsensus wymagań technicznych, czy nie.
Aktualnie dla prac Komitetu Technicznego 253 ds. Akustyki w Architekturze przy Polskim Komitecie Normalizacyjnym jest przygotowywany projekt „normy pogłosowej” tworzony przez zespół pięciu podmiotów. Całość prac, tj. opracowanie i ustanowienie normy, będzie finansowana ze środków pozabudżetowych, co oznacza, że podatnicy nie będą obciążani kosztami opracowywania projektu warunków technicznych. Jednak mają oni pełne prawo do zgłaszania uwag podczas ankiety powszechnej projektu normy.
Wszystkich zainteresowanych, w jaki sposób spełnić wymagania z zakresu ochrony przed hałasem pogłosowym, zapraszamy na bezpłatne szkolenia, jakie od września 2009 r. w kilku miastach organizuje firma BALANCE EDUCATION (www.balanceeducation.pl). Na szkoleniach zostaną omówione podstawy zrozumiałości i ochrony przed hałasem pogłosowym oraz zasady projektowania z uwzględnieniem różnych sposobów podawania parametrów wyrobów budowlanych.
Bezpośr. inf. Jacek Danielewski
wibroakustyk
FABRYKA CISZY
członek KT 253 ds. Akustyki Architektonicznej
oraz
KT 306 ds. Bezpieczeństwa Powszechnego i Ochrony Ludności