W latach 80-tych XX wieku jeden z tematów omawianych na zajęciach plastycznych w szkołach podstawowych brzmiał następująco: „Jak będzie wyglądał świat w 2000 roku?”. Rysunki wykonane przez dzieci zazwyczaj skupiały się na wątkach komunikacyjnych, wszędzie widać było latające samochody, w tle wznosiły się niewiarygodnie wysokie budowle. Jak widzimy, świat nie nadąża za dziecięcą wyobraźnią i nadal jeździmy zwykłymi samochodami z czterema kołami i bez skrzydeł.
W 2005 roku napisałem artykuł, w którym zadałem pytanie, czy widok instalatora systemu telewizji dozorowej z notebookiem na kolanach będzie równie częsty jak tego trzymającego śrubokręt. Czas pokazał, że mamy do czynienia raczej z ewolucją niż rewolucją. Kamery analogowe nadal trzymają się mocno, chociaż rynek CCTV IP ciągle rośnie. Z 2005 roku pamiętam również zachwyt nad możliwym wykorzystaniem tego, co już wtedy nazywano inteligentną analizą obrazu. Co zostało z zachwytu po dziewięciu latach?
Dziedziny, w których zaawansowana analiza obrazu może być szczególnie przydatna, są od wielu lat takie same. Należą do nich:
- transport publiczny: porty lotnicze, stacje kolejowe i przystanki metra, terminale autobusowe, porty morskie;
- monitoring miejski: ochrona obszarów wysoce zurbanizowanych;
- infrastruktura krytyczna: elektrownie atomowe, rafinerie, zakłady chemiczne, stacje telekomunikacyjne;
- transport i komunikacja: autostrady, drogi szybkiego ruchu, skrzyżowania;
- budynki i obszary rządowe i wojskowe;
- handel detaliczny.
Lista wykrywanych zdarzeń i zadań systemu również pozostała niezmienna. Oto one:
- poruszanie się osoby po danym obszarze, przekroczenie linii przez osobę, zatłoczenie, nieuprawnione wejście po osobie poprzedzającej do chronionych stref, wałęsanie się po danym obszarze, gromadzenie się, zliczanie ludzi (również w podstrefach);
- poruszanie się pojazdu po danym obszarze, przekroczenie linii przez pojazd, zatrzymanie się pojazdu, nieuprawniony wjazd za pojazdem poprzedzającym (szlaban), zliczanie pojazdów;
- pojawienie się lub zniknięcie obiektu;
- rozpoznawanie twarzy, płci, wieku i zainteresowania produktem.
Część algorytmów zaawansowanej analizy obrazu pełni przede wszystkim funkcje pomocnicze w systemach zabezpieczeń obiektów (detekcja przekroczenia linii, zgromadzeń, długiego przebywania na danym obszarze). Dzięki nim uwaga operatorów systemów monitoringu jest zwracana na te obszary, w których może dojść do działań niepożądanych. Na w pełni zautomatyzowane systemy, których nie musi obsługiwać człowiek, trzeba jednak poczekać. Interpretacja zdarzenia i rodzaj reakcji są nadal uzależnione od oceny sytuacji przez operatora. W tym zakresie ostatnie dziewięć lat nie przyniosło wielkich zmian – dobry pracownik centrum monitorowania jest nadal bezcenny.
Ciekawym trendem jest wykorzystywanie inteligentnej analizy obrazu co celów innych niż ochrona. Kamery bywają instalowane przy autostradach, drogach oraz w obiektach handlowych. Są źródłem wielu pożytecznych informacji. Są też wykorzystywane w organizowaniu ruchu drogowego w miastach – korki przynoszą straty finansowe, powodują zwiększenie zanieczyszczenia środowiska, w związku z czym wykorzystuje się wszelkie możliwe środki do ich minimalizowania. Jedną z metod jest analiza obrazów z kamer, która umożliwia:
- zliczanie pojazdów w celu uzyskania informacji o obciążeniu danych fragmentów dróg czy skrzyżowań;
- wykrywanie zatłoczenia na drogach;
- analizę ruchu pieszych i pojazdów.
Inteligentną analizę obrazu można wykorzystać w działalności handlowej. Pracownicy ochrony mogą być ostrzegani o zdefiniowanych wcześniej zdarzeniach i wysyłani dokładnie tam, gdzie wymagana jest interwencja. Dzięki temu mogą szybko reagować. Można uzyskać materiał dowodowy w postaci nagrań i gromadzić materiały dotyczące sprawców wykroczeń. Dział marketingu uzyskuje dane dotyczące mocnych i słabych stron obiektu handlowego, skuteczności reklamy itp. Może też porównać swoje wyniki z wynikami konkurencji. Działowi zarządzania łatwiej ustalić wysokość opłat czynszowych, które będą uiszczać najemcy lokali w danym obiekcie, gdyż dzięki kamerom łatwiej jest określić natężenie ruchu klientów. Z analizy obrazu mogą też skorzystać najemcy lokali.
Dzięki inteligentnej analizie obrazu istniejące lub nowe systemy dozoru wizyjnego mogą mieć nowe funkcje:
- zliczanie klientów w czasie rzeczywistym, analiza wejść z rozróżnieniem kierunku ruchu,
- połączenia z innymi systemami (np. POS – badanie korelacji miedzy klientem odwiedzającym sklep a kupującym),
- analiza ruchu, czyli oznaczenie obszarów o różnych natężeniach ruchu oraz pokazanie często uczęszczanych tras w formie raportu graficznego lub mapy cieplnej,
- sygnalizowanie zatłoczenia, np. przy bankomatach (jako funkcja ochrony) lub przy kasach (jako sygnał dla obsługi).
Powyższe funkcje są niezwykle cenne – umożliwiają ocenę zachowań klientów i zwiększenie przychodów.
Decydując się na wykorzystanie inteligentnej analizy obrazu, musimy wziąć pod uwagę jej ograniczenia. Zatłoczenie obserwowanego miejsca może uniemożliwić detekcję pozostawionych przedmiotów. Kamera o zbyt niskiej rozdzielczości lub złym kącie widzenia może nie policzyć precyzyjnie klientów. Każde zastosowanie inteligentnej analizy obrazu w systemie telewizji dozorowej wymaga dobrego pomysłu, prawidłowego wykonania i rzetelnej analizy zebranych materiałów. Dziś mamy więcej możliwości. Możemy zrobić wszystko szybciej, lepiej, uzyskiwać większą rozdzielczość, ale nadal człowiek jest nieodzownym elementem systemu. Jest inteligentnie, ale nie automatycznie.
Sławomir Janiso
Zabezppieczenia 5/2014