„Tak, montowałem VX-y ...” To jest najczęstsza odpowiedź na zadawane instalatorom pytanie o czujki firmy OPTEX. Nie ma znaczenia czy rozmawiamy z doświadczonym właścicielem firmy instalacyjnej, czy zdobywającym szlify współpracownikiem agencji ochrony. Czujka zewnętrzna VX-402 jest najpopularniejszym detektorem firmy OPTEX na całym świecie. Podobnie jak wiele naszych konstrukcji, była pionierem w swojej klasie i znalazła wielu naśladowców. Także obecnie wybierana jest przez instalatorów i użytkowników ze względu na sprawdzone rozwiązania techniczne i wiarygodną detekcję przy pracy na zewnątrz budynków. Setki tysięcy czujek zainstalowanych w różnych częściach świata dostarcza japońskim konstruktorom informacji na temat wymagań stawianych przez otoczenie, z jakimi muszą zmierzyć się czujki instalowane w strefie podejścia do budynku. Zebrane doświadczenia pozwoliły na skonstruowanie urządzenia, które godnie zastąpi flagowy produkt w ofercie firmy.
Fot. 1. Wszystkie elementy obudowy wykonano z odpornego na żółknięcie tworzywa ASA
Wprowadzana na rynek seria VX INFINITY zastępuje czujki VX-402. Obejmuje ona trzy modele zasilane przewodowo i trzy modele zasilane bateryjnie do zastosowania w bezprzewodowych systemach alarmowych. W każdej grupie znajdują się trzy typy:
- standardowy – 2×PIR,
- podwójny detektor PIR z funkcją antymaskingu realizowaną z wykorzystaniem detektorów aktywnej podczerwieni,
- dualny 2×PIR + mikrofala.
Firma OPTEX nie planuje bezpośredniego zastąpienia czujki VX-402REC, odtwarzającej po zadziałaniu czujki wstępnie nagrane komunikaty głosowe.
Czujki zasilane bateryjnie charakteryzuje bardzo niski pobór prądu – dla czujki dualnej tylko 18µA w trybie czuwania – co sprawia, że mogą pracować nawet cztery lata na jednym zestawie baterii (więcej informacji na ten temat można znaleźć w nr 3/2013 Zabezpieczeń).
Obudowy czujek VXI (stopień ochrony IP55) są mniejsze od obudów poprzedniej serii. Wykonano je z tworzywa ASA, które ma pięciokrotnie większą odporność na niszczące działanie czynników środowiskowych (UV, temperatura, wilgoć), niż powszechnie stosowany ABS. Standardowym wyposażeniem jest pojemnik na baterie, który w modelach przewodowych można wykorzystać do doprowadzenia przewodów w rurce natynkowej. Przy instalacji bezpośrednio na ścianie można zrezygnować z pojemnika, dzięki czemu czujka ma jeszcze mniejsze wymiary. Montaż na słupie możliwy jest po wykorzystaniu metalowych opasek zaciskowych, co jest rozwiązaniem bardziej wszechstronnym od metalowych obejm o stałej średnicy. Informacje o oderwaniu czujki od podłoża uzyskujemy z opcjonalnego czujnika sabotażowego.
Fot. 2. VXI można montować bezpośrednio na ścianie lub z wykorzystaniem natynkowej rurki na przewody. Do montażu na słupie należy zastosować regulowane opaski metalowe
Układ optyczny poddano gruntownej modyfikacji. Nowa soczewka Fresnela rozdziela energię podczerwieni na osiem podwójnych, precyzyjnie ukształtowanych i rozmieszczonych, grup dla każdego piroelementu. Podobnie jak w VX-402, detekcja musi nastąpić jednocześnie w górnym i dolnym kanale PIR (wysokość montażu: 80 – 120 cm). Taka charakterystyka optyczna z założenia eliminuje wykrywanie zwierząt poruszających się poniżej poziomu wiązek górnego piroelementu. Standardowy zasięg czujki (12 m×12 m, kąt 90°) można skracać skokowo (5 ustawień) aż do 2,5 m; zasięg mikrofali można każdorazowo precyzyjnie dopasować do obszaru detekcji PIR. Regulację położenia obszaru detekcji w poziomie (180°), wykonuje się obracając korpus optyczny i blokując go w jednej z siedmiu nastaw. Po zamknięciu pokrywy kąt ani kierunek obrotu nie są widoczne, co jest utrudnieniem dla intruza. Doświadczenie pokazuje, że skierowanie skrajnych wiązek na ścianę budynku może powodować fałszywe alarmy częściej, niż w przypadku otwartej przestrzeni. Konstruktorzy czujki zwrócili uwagę również na to. Przesłona z przezroczystego tworzywa (demontowalna), widoczna na fot. 1, w sąsiedztwie górnego piroelementu ma za zadanie blokowanie skrajnej wiązki skierowanej na ścianę, a tym samym redukowania liczby niepożądanych pobudzeń czujki.
Udogodnieniem dla instalatora jest zestaw naklejek maskujących dopasowujących pierwotny układ wiązek do kształtu tarasu (prostokąt 10 m×5 m) lub kurtyny (10 m×1,5 m). Przykładowe zastosowania naklejek przedstawia rys. 1.
Czujki dualne wykorzystują nowoczesny moduł mikrofalowy. Sterowanie zasięgiem detektora mikrofalowego nie zmienia jego charakterystyki kątowej, nie występuje wzajemne zakłócanie przy zamocowaniu detektorów tylną stroną do siebie, a przy montażu na jednej płaszczyźnie wystarczy tylko jednometrowa odległość pomiędzy detektorami. Taka charakterystyka detekcji mikrofalowej ułatwia rozmieszczenie elementów systemu na ochranianym terenie. Nowe moduły mikrofalowe OPTEX zostały szerzej opisane w nr 3/2013 Zabezpieczeń.
Zmiany temperatury rejestrowane są przez dwa nowe piroelementy pokryte filtrem odcinającym światło białe i promieniowanie elektromagnetyczne. Analiza sygnału odbywa się w mikroprocesorze wyposażonym w algorytm detekcji SMDA (Super Multi Dimensional Analysis). Jego działanie polega na rozpoznaniu kształtu krzywej napięcia na piroelemencie, a następnie porównaniu go z danymi charakterystycznymi dla człowieka. W ten sposób wykluczane są zakłócenia spowodowane przez słońce i ruch roślinności. Podobnie jak ma to miejsce we wszystkich nowych czujkach OPTEX, także VX INFINITY wykorzystuje cyfrową analizę widma sygnału zamiast klasycznej detekcji impulsowej. Czułość układu pomiarowego automatycznie dopasowuje się do temperatury otoczenia.
Rys. 1. Zestaw gotowych naklejek maskujących ułatwia dopasowanie obszaru detekcji do wymagań użytkowników
Czujka posiada wyjścia alarmowe NO i NC. W modelach dualnych detekcja w kanale podczerwieni jest weryfikowana przez kanał mikrofalowy. Urządzenia posiadają wejście AUX dla dodatkowego detektora, którego sygnał musi zostać potwierdzony przez VXI w ciągu 60 sekund i dopiero wtedy wysyłany jest sygnał alarmowy. Konfiguracja taka pozwala na redukcję liczby fałszywych alarmów generowanych np. przez bariery podczerwieni naruszane przez małe zwierzęta. Instalację i podłączenie czujki do centrali (modele przewodowe), upraszczają rezystory końca linii w postaci wtyczek (sześć typów), których rezystancja dla poszczególnych wyjść alarmowych (alarm, antymasking, sabotaż) odpowiada parametrom central alarmowych wiodących producentów.
Zabezpieczenia antysabotażowe, to wspomniany wcześniej czujnik oderwania od ściany, czujnik otwarcia pokrywy oraz sterowany cyfrowo układ antymaskingu wykorzystujący aktywną podczerwień. Informacja o usterce jest wysyłana jeśli maskowanie trwa dłużej niż trzy minuty. Podczas strojenia (dziesięć minut), antymasking automatycznie dopasowuje się do przejrzystości soczewki i w tym czasie nie należy umieszczać żadnych przedmiotów w odległości poniżej jednego metra od czujki. Prawidłowe strojenie wymaga zamknięcia pokrywy.
Zaprezentowane powyżej informacje pokazują, że OPTEX przygotował czujkę zewnętrzną, której instalacja i obsługa przyniesie wiele satysfakcji instalatorom i użytkownikom. Nowa seria to dobra okazja do zmiany cen – sugerowana cena detaliczna najbardziej zaawansowanego modelu dualnego z antymaskigiem VXI-DAM jest taka sama jak VX-402, a modele prostsze mają jeszcze bardziej konkurencyjne ceny.
Informacje na temat czujek OPTEX są dostępne na stronie internetowej www.optex.com.pl oraz pod adresem optex@optex.com.pl. Zachęcamy również do odwiedzenia nowej strony www.optex.net, gdzie można zapoznać się z szeroką ofertą rozwiązań OPTEX stosowanych w przemyśle, transporcie, elektronice i pracach badawczo-rozwojowych.
Jacek Wójcik
OPTEX Security
Zabezpieczenia 4/2013