Dobór odpowiedniego okablowania w systemach sygnalizacji pożarowej stanowi od lat dość istotny problem dla wielu projektantów i instalatorów tych systemów. Z jednej strony istnieją konkretne zapisy prawne wskazujące odpowiedni rodzaj okablowania w odpowiednim miejscu systemu oraz warunkach środowiskowych pracy całego układu bezpieczeństwa. Z drugiej strony jednak, pewna luka w tych zapisach, powoduje konieczność zastosowania przez projektantów lub instalatorów wiedzy technicznej i zdrowego rozsądku i dokonania wyboru innego niż wskazany w rozporządzeniu; również wybrania takiego okablowania, o którym nie ma tam mowy.
Oczywiście wszystkie dostępne na rynku systemy SAP różnią się między sobą parametrami pracy, dlatego konieczne są różne sposoby okablowania.
Punktem wyjścia do zastosowania okablowania o odpowiednich parametrach technicznych powinien być przyjęty dla danego obiektu scenariusz rozwoju zdarzeń na wypadek pożaru. Obok warunków technicznych samego systemu i jego indywidualnych wymagań w tym zakresie jest to najważniejsze wskazanie, jaki rodzaj okablowania powinien zostać zastosowany w danym przypadku. Wynikiem analizy przyjętego scenariusza jest bowiem matryca sterowań, w której winny być uwzględnione wzajemne interakcje i relacje między poszczególnymi urządzeniami i systemami bezpieczeństwa pożarowego oraz automatyki budynkowej. Kwestią kluczową jest zachowanie się tych urządzeń w obliczu wykrycia pożaru (początkowe stadium rozwoju pożaru), a także dalsze czynności podejmowane automatycznie przez owe systemy w związku z możliwością rozwoju pożaru i prowadzoną ewakuacją.
Z uwagi na przewidywany sposób obrony obiektu przed pożarem najczęściej stosuje się całkowitą ochronę obiektów systemem sygnalizacji pożarowej, co wymaga rozmieszczenia w całym obiekcie elementów połączonych ze sobą za pomocą odpowiednich typów przewodów. Instalacja systemu sygnalizacji pożarowej, w tym kable pożarowe wykorzystywane do komunikacji i sterowania, powinna być odpowiednio dobrana ze względu na realizowane przez nią funkcje bezpieczeństwa oraz wymagany czas zachowania funkcji danego urządzenia. Dlatego często ważny jest rodzaj kabla, którym jest ono połączone z innym urządzeniem w systemie. Warto w tym miejscu dodać, że bezpośredni wpływ na przyjęte algorytmy sterowania mają indywidualne cechy systemu sygnalizacji pożarowej. Jest on elementem inicjującym działanie automatyki pożarowej, a jego funkcje samokontroli i elastyczność działania mają istotny wpływ również na dobór kabli. Na przykład takie cechy modułów sterujących, jak zdolność zachowania funkcji po zaniku napięcia lub całkowitym odcięciu od źródła sygnałów z centrali (fail-safe), umożliwiają znacznie mniej restrykcyjne podejście do kwestii odporności ogniowej kabli połączeniowych niż w przypadku elementów bez takiej funkcji zabezpieczającej działanie urządzenia.
W systemie Integral Evolution stosuje się spotykane i najczęściej stosowane na rynku okablowanie i – mimo tak zaawansowanych cech systemu – nie jest wymagane żadne okablowanie specjalne, ani w ramach samego rodzaju okablowania, ani jego przekrojów. Wręcz przeciwnie – dzięki indywidualnym cechom systemu i jego wysokiej elastyczności istnieje możliwość takiego dobrania okablowania, by spełniało ono wymagania najbardziej restrykcyjnych projektów (redundancja połączeń miedzianych lub światłowodowych), a także zapewniało najniższe koszty realizacji (miedziane połączenia, pojedyncze trasy).
Z punktu widzenia cech i sposobu działania systemu, stosuje się następujące rodzaje kabli:
- Kable pętlowych linii dozorowych, do których podłączone są różne elementy peryferyjne systemu. W liniach tych zwykle stosuje się okablowanie uniepalnione –YnTKSY ekw 1x2x0,8 (1,05) – lub niepalne, np. HTKSH ekw PH90 1x2x0,8 (1,05). Ze względu na stosowanie na pętlach dozorowych elementów wykonawczych tuż obok elementów detekcyjnych (pętle mieszane) coraz częściej stosuje się w takich przypadkach kable niepalne. Zasadność takiego podejścia jest co najmniej wątpliwa i wielu producentów oraz ekspertów w branży uznaje je za marnotrawstwo środków finansowych.
- Kable pętlowych linii specjalnych, w których wykorzystywane są np. wyłącznie moduły I/O oraz inne elementy wykonawcze (pętlowe sygnalizatory itp.). Linie specjalne to także linie, które prowadzone są przez obszary nienadzorowane. Tu zastosowanie mają powszechnie stosowane kable niepalne, opisane wyżej. Takim samym okablowaniem łączy się tory komunikacyjne między modułami I/O a urządzeniami przez nie sterowanymi.
- Pętlowe linie komunikacji między centralami (sieci), np. 2 x HTKSH ekw PH90 1x2x0,8. W przypadku central Integral stosuje się także połączenia redundantne, tworząc tzw. pierścienie podcentral. Pierścienie tworzy się zarówno za pomocą okablowania miedzianego, jak i światłowodów.
- Połączenia sieci kratowych – jako rozwinięcie standardowego połączenia sieciowego.
- Kable służące do podłączenia zewnętrznych paneli obsługi – zarówno w wersji standardowej, jak i w wersjach kolorowych, High-End, np. 4 x HTKSH ekw PH90 1x2x0,8
- Wiązki światłowodowe (jedno- i wielomodowe).
Na szczególną uwagę zasługuje możliwość połączeń sieciowych między centralami. Integral Evolution, jako jedyny system sygnalizacji pożarowej na rynku, pozwala na zastosowanie niemal nieograniczonej liczby połączeń modułów sieciowych (podcentral) – zarówno w technologii podwójnego pierścienia, jak i tzw. sieci kratowych. Te wyjątkowe sposoby komunikacji między centralami całkowicie eliminują jakiekolwiek ograniczenia występujące dotychczas w technice wykrywania pożaru w obiektach rozległych i rozproszonych, a także znacznie przyspieszają komunikację wewnątrz sieci. Za pomocą sieci SecoNET nowej generacji można tworzyć sieci globalne lub niemal dowolnie układać trasy kablowe, a jednocześnie zapewnić ciągłość działania systemu. W nowym układzie sieciowym można zachować pełną funkcjonalność systemu nawet w przypadku jednoczesnego wystąpienia siedmiu uszkodzeń okablowania sieciowego (przerw, zwarć, doziemień).
Grzegorz Ćwiek
Krzysztof Kunecki
Schrack Seconet Polska
Artykuł ukazał się w Zabezpieczenia 2010/2