W numerze 2/2007 czasopisma Zabezpieczenia ukazał się artykuł opisujący nowy produkt firmy POLON-ALFA, który uzupełnia rodzinę central systemu POLON 4000. Uniwersalna centrala sterująca UCS 4000, bo o niej mowa, została w tym artykule dość szeroko opisana pod kątem jej funkcjonalności. Niniejszy artykuł przedstawia konkretne sposoby wykorzystania tej centrali.
Uniwersalna centrala sterująca UCS 4000 stanowi znakomite uzupełnienie gamy urządzeń adresowalnego systemu sygnalizacji pożarowej POLON 4000.
Przypomnijmy, że centrala UCS 4000 posiada:
- przekaźnik główny potencjałowy P1,
- przekaźniki dodatkowe P2 i P3 (przy wykorzystaniu pakietu PSD-4000),
- linie kontrolne dla stanu dozorowania i alarmu,
- konwencjonalną linię dozorową,
- linię dla przycisków oddymiania,
- linię przeznaczoną do uruchomienia oddymiania przez zewnętrzny system sygnalizacji pożarowej.
Ze względu na wyposażenie oraz funkcjonalność centrali możliwa jest jej współpraca z kilkoma rodzajami urządzeń. W niniejszym artykule zostaną omówione przykłady połączeń, które w projektach z zastosowaniem systemów oddymiania występują najczęściej.
Podłączenie popularnych siłowników
Najczęściej występujące na rynku siłowniki to urządzenia sterowane 2-przewodowo. Ich uruchomienie realizowane jest poprzez podanie napięcia znamionowego na dwa zaciski zasilania, w celu zamknięcia siłownika natomiast polaryzacja tego napięcia jest odwracana.
Centrala UCS 4000 realizuje tę funkcję za pomocą przekaźnika P1 ustawionego w trybie 1.
Ustawienia te są niezależne od pracy indywidualnej centrali lub pracy w systemie POLON 4000. Praca z urządzeniami zasilanymi 2-przewodowo realizowana jest poprzez połączenie wyjść przekaźnika głównego P1 z zaciskami A1, B i K. Zaciski A1 oraz B przeznaczone są do zasilania urządzenia, zacisk K służy do podłączenia wspólnej żyły w celu kontroli sprawności linii zasilającej.
Przygotowanie centrali do pracy wymaga zadeklarowania typu pracy przekaźnika P1 oraz sposobu realizacji zasilania. Ze względu na różne typy urządzeń istnieje możliwość wyboru pracy za pomocą: impulsu zasilania, przerwy zasilania, zasilania ciągłego lub odcinania zasilania. Urządzenia klap oddymiających wyposażone są zazwyczaj w siłowniki wrzecionowe lub łańcuchowe i wymagają zasilania przez cały okres realizacji napędu.
Rys. 3. Realizacja sterowania urządzeniami wymagającymi 3-przewodowego zasilania
Podłączenie siłowników 3-przewodowych
W ofercie napędów urządzeń automatyki pożarowej siłowniki 3-przewodowe stanowią mniejszość. Z napędami tego typu centrala UCS 4000 łączy się, korzystając z łączówek A1, A2, B i K wyjść przekaźnika głównego P1. Ten sposób zasilania odbywa się w chwili zmiany kierunku pracy napędu poprzez przełączenie bieguna dodatniego pomiędzy łączówkami A1 i A2 przy zachowaniu na łączówce B stałego bieguna zasilania ujemnego i kontroli ciągłości zasilania poprzez łączówkę K.
Tryb pracy impulsowej ustawia się identycznie jak w przypadku opisanego wcześniej trybu pracy 2-przewodowej.
Rys. 4. Realizacja funkcji „Dead-Lock”: A – nieudane wysterowanie B – wysterowanie zakończone sukcesem
Lód na klapach i oporne siłowniki
Rzeczywiste warunki pracy pożarowych klap dymowych oraz innych urządzeń automatyki mają również swoje ciemne strony. Pierwsza z nich – to zmienne zjawiska pogodowe i możliwość wystąpienia oblodzenia klap. Druga natomiast wynika m.in. z faktu starzenia się środków smarujących napęd we wnętrzu siłownika. Wystąpienie takich zjawisk może spowodować utrudnienie startu napędu siłownika, a w skrajnych przypadkach nawet unieruchomienie klap. Centrala UCS 4000 jest przygotowana na możliwość pojawienia się podobnych trudności i w takich sytuacjach uruchamia tzw. działanie przeciwko zablokowaniu klap („Dead-Lock”). Przy ustawieniu pracy w trybie 1 i uaktywnieniu tej opcji centrala przez 30 minut będzie forsowała uruchomienie siłownika za pomocą pięciosekundowych impulsów powtarzanych co 2 minuty.
Dzięki monitorowaniu stanu zestyków krańcowych położenia dozorowania i alarmu centrala może stwierdzić, czy udało się ostatecznie uruchomić napęd i czy rozpoczęło się otwieranie klapy. Potwierdzenie skutecznej próby uruchomienia urządzenia sprawia, że centrala przechodzi do realizacji funkcji przypisanej do przekaźnika zgodnie z ustaleniami, czyli albo do chwili otwarcia potwierdzonego zmianą stanów krańcowych styków, albo do zakończenia zaprogramowanego czasu otwierania.
Przewietrzanie
Centrala UCS 4000 została wyposażona w funkcję przewietrzania i możliwość podłączenia centralki pogodowej.
Przyciski sterujące przewietrzaniem włączamy do zestyków 15-18 pakietu PSU-4000 w zależności od sposobu zasilania siłowników elektrycznych dwukierunkowych (praca przekaźnika P1 w trybie 1). Sposób pierwszy to otwieranie lub zamykanie tylko w tym czasie, gdy naciśnięty jest odpowiedni przycisk. Sposób drugi to pełne otwarcie lub zamknięcie po jednorazowym naciśnięciu przycisku.
Przy korzystaniu z funkcji przewietrzania należy pamiętać o ograniczeniach, które wynikają z normy EN12101. Gdy zasilanie centrali UCS 4000 realizowane jest z akumulatorów zasilania rezerwowego, przewietrzanie przestaje działać. Podobnie dzieje się wówczas , gdy automatyka centralki pogodowej stwierdzi przekroczenie ustalonych parametrów prędkości wiatru lub wystąpienie opadów deszczu.
Z punktu widzenia sterowania urządzeniami podłączonymi do centrali UCS 4000 najwyższym priorytetem jest stan alarmu pożarowego bądź uruchomienie oddymiania poprzez przyciski PO-63. Przejście w stan alarmu powoduje w centrali ignorowanie zarówno przycisków przewietrzania odpowiedzialnych za zamykanie, jak i ignorowanie informacji z centrali pogodowej.
Dla centrali UCS 4000 nie stanowią problemu również duże obiekty, gdzie przewija się znaczna liczba osób bądź występują takie warunki, które powodują konieczność automatycznego przewietrzania. Połączenie funkcji przewietrzania z zegarami sterującymi da możliwość automatycznej wymiany powietrza w określonym czasie. W tym przypadku istnieje również możliwość połączenia funkcji przewietrzania z systemem zarządzania budynkiem. System ten zrealizuje wówczas przewietrzanie o odpowiednich porach, przykładowo w okresie letnim w razie wystąpienia wyższych temperatur w ciągu dnia.
Praca samodzielna i konieczność sygnalizacji stanu centrali
Uniwersalna centrala sterująca UCS 4000 ma możliwość pracy samodzielnej. W takim przypadku może zaistnieć konieczność wizualizacji stanu pracy sterowanego urządzenia. Dzięki programowalnym przekaźnikom pakietu PSD-4000 istnieje możliwość przedstawienia stanu styków urządzenia podłączonych do centrali UCS 4000.
Takie rozwiązanie sprawi, że w ramach zintegrowanego systemu sterowania oddymianiem zostanie na przykład zobrazowane położenie przeciwpożarowych klap dymowych w odległych pomieszczeniach.
Przedstawione sposoby połączenia centrali UCS 4000 z urządzeniami automatyki pożarowej stanowią jedynie fragment oferowanych przez nią możliwości. Realizacja innych funkcji tej centrali i konkretne sposoby jej podłączenia zależne są zarówno od urządzeń przeznaczonych do sterowania oraz ich wymagań elektrycznych, jak i od scenariusza pożarowego określającego całą hierarchię działań.
Mariusz Sowiński
Krzysztof Marchlewski
„POLON-ALFA” Zakład Urządzeń Dozymetrycznych
Zabezpieczenia 3/2009