Wąski korytarz
Może wydawać się, że wąskie pomieszczenia, np. korytarze, nie mogą nastręczać istotnych problemów z rozmieszczeniem czujek pożarowych. Tak jest w istocie, jednak pod pewnymi warunkami. Na rysunku 1 pokazano nadzorowanie wąskiego pomieszczenia zgodne z zasadą, jaką zalecają różne wytyczne projektowania. Ponieważ odległość między czujkami wynosi 2D, zasięgi czujek w formie okręgów są styczne. Przyjmując dostatecznie małą szerokość pomieszczenia W1, można stwierdzić, że praktycznie cała jego powierzchnia jest skutecznie nadzorowana tak, jak na rysunku 1.
Rys. 1. Skuteczny nadzór wąskiego pomieszczenia/korytarza o szerokości W1 z wykorzystaniem czujek
Przyjmuje się, że, mimo braku zasięgu na skutek stosunkowo małej szerokości pomieszczenia, dym, nie mogąc przemieszczać się w poprzek pomieszczenia, niejako uzupełnia braki w zasięgu czujki, wypełniając małe przestrzenie nienadzorowane. Należy w związku z tym ustalić, przy jakiej minimalnej szerokości pomieszczenia możliwe jest nadzorowanie zgodne z rysunkiem 1.
Sytuacja jest zupełnie inna, gdy szerokość pomieszczenia jest większa. W takim przypadku nadzorem nie są objęte duże przestrzenie, tak jak na rysunku 2.
Rys. 2. Niedostateczny nadzór szerokiego korytarza o szerokości W2 z wykorzystaniem czujek
Porównanie wymagań zawartych w metodykach projektowania
Poszczególne wytyczne dotyczące projektowania różnią się podanym zasięgiem czujek, a także wartością szerokości W, w przypadku której można zastosować przedstawioną na rysunku zasadę styczności zasięgów czujek.
W tabelach nr 1 i nr 2 podane są zasięgi czujek, odległości między nimi oraz maksymalne szerokości pomieszczeń/korytarzy. W tabeli 1 znajdują się dane dotyczące punktowej czujki dymu i otworów systemów zasysających. Z kolei zawartość tabeli 2 dotyczy punktowych czujek ciepła. Proszę zwrócić uwagę na to, że nie podano w tabelach zasięgów dla wytycznych VdS 2095. Wynika to z przyjętej przez VdS stałej powierzchni przy rozmieszczaniu czujek.
Tab. 1. Punktowa czujka dymu
Tab. 2. Punktowa czujka ciepła
Szeroki korytarz
Jeżeli szerokość pomieszczenia przekracza wartości podane w tabelach nr 1 i nr 2, uznajemy je za pomieszczenie o dużej powierzchni. Należy wówczas przestrzegać zasad opisanych w artykule dotyczącym nadzorowania stropów płaskich. Zasada jest zilustrowana na rysunku 3.
Rys. 3. Sposób nadzoru szerokiego korytarza – podobny jak w przypadku dużych pomieszczeń
Rozmieszczenie czujek
Czujki należy rozmieścić w zależności od układu korytarza – z zasady na zakrętach i skrzyżowaniach korytarzy.
Rys. 4. Sposób rozmieszczenia czujek
Nietypowy sposób nadzorowania korytarza – przykład
Na fotografiach nr 1 i nr 2 pokazano ciekawy sposób nadzoru wąskich korytarzy biegnących wokół krużganków Auli Dużej Politechniki Warszawskiej. Korytarze są nadzorowane liniowymi czujkami dymu wykorzystującymi lustra pryzmatyczne.
Fot. 1. Sposób rozmieszczenia czujek liniowych
Fot 2. Widok lustra liniowej czujki dymu zainstalowanego na końcu korytarza. Proszę zwrócić uwagę, że pryzmatyczne lustro odbiło światło (błyszczący punkt na fotografii) dokładnie w kierunku, z którego został wysłany impuls świetlny z lampy błyskowej.
Problematyczny sposób nadzorowania korytarza – przykład
Na fotografii 3 pokazany jest nadzór długiego korytarza z pasmem świetlnym wykonanym w formie stropu dwuspadowego. Proszę zwrócić uwagę na to, jak wybrano miejsca zainstalowania czujek pożarowych. Czujki są umieszczone w miejscu połączenia pionowej ściany z nachylonym stropem. Zostało to zaznaczone czerwoną strzałką.
Fot. 3. Przykład nieskutecznego nadzoru
Odległość między czujkami jest równa 2D, a więc przyjęto koncepcję stycznych zasięgów czujek, możliwą do zastosowania w wąskich korytarzach ze stropem płaskim, jednak w tym przypadku taki sposób nadzorowania może być nieskuteczny – dym może dotrzeć do układu pomiarowego czujki dopiero po wypełnieniu przestrzeni podstropowej, co ewidentnie nastąpi na skutek rozwoju pożaru.
Fot. 4. Przykład nieskutecznego nadzoru
Ze względu na wielkie przeszklenia stropu projektant prawdopodobnie brał pod uwagę możliwość powstawania dużej warstwy poduszki powietrznej wytwarzanej na skutek radiacji słonecznej. Nawet jeśli przyjmiemy powstanie poduszki powietrznej w dolnej części przeszklenia, czujka będzie znajdowała się praktycznie na krawędzi ściany oraz wirtualnego płaskiego stropu utworzonego przez gorące powietrze. Mocowanie czujek do przystropowej części ściany nie jest prawidłowym rozwiązaniem. Minimalna odległość, mierzona w pionie i poziomie, to 50 cm. W przypadku stropu szedowego przeważnie wymaga się, aby czujki były zainstalowane w odległości ok. 60 cm od najwyższej części stropu. Sposób nadzorowania pod pilastym, dwuspadowym stropem jest zagadnieniem złożonym i jest opisany w osobnym artykule dotyczącym nadzorowania w przypadkach szczególnych ukształtowań stropu.
mgr inż. Jerzy Ciszewski
IBP NODEX
Bibliografia
- Wstęp do projektowania instalacji sygnalizacji pożarowej, CNBOP 1996.
- Wytyczne SITP WP-02:2010 Instalacje sygnalizacji pożarowej. Projektowanie.
- PKN-CEN/TS 54-14:2006 Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 14: Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji.
- prCEN/TS 54-14:2018 Fire detection and fire alarm systems. Part 14: Guidelines for planning, design, installation, commissioning, use and maintenance.
- VdS 2095:2010-05(07) VdS-Richtlinien für automatische Brandmeldeanlagen. Planung und Einbau.
- BS 5839-1:2013 Fire detection and fire alarm systems for building. Part 1: Code of practice for system design, installation, commissioning and maintenance of systems in non-domestic premises.
- NFPA 72:2013 National Fire Alarm and Signaling Code