Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Ewakuacja osób niepełnosprawnych z budynków wysokich

Printer Friendly and PDF

Osoby niepełnosprawne nie mają łatwego życia. Jednym z rodzajów niepełnosprawności jest tzw. niepełnosprawność ruchowa. Ustawa Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r. (Dz. U. z 2018 r., poz. 1202 z późn. zm.) wymusza stosowanie w budynkach różnych rozwiązań technicznych, które mają ułatwić niepełnosprawnym funkcjonowanie, w tym przemieszczanie się. Niestety rozwiązania te nie są w stanie im pomóc, gdy w budynku dojdzie do pożaru. Jakie działania można podjąć, aby bezpiecznie, szybko i łatwo ewakuować osoby niepełnosprawne?

Rys. 1. Sposoby ewakuacji osób niepełnosprawnych (sprowadzanie i przenoszenie)

 

Ewakuacja osób niepełnosprawnych jest opisywana w instrukcjach dotyczących bezpieczeństwa pożarowego obiektu. W większości instrukcji znajduje się opis metod ewakuacji obejmujących wyprowadzenie przez jedną lub dwie osoby oraz przenoszenie przez jedną lub dwie osoby – różnymi sposobami (często jest to przedstawione graficznie, jak na rysunku 1.). Należy jednak zadać sobie kilka pytań:

  1. Czy użytkownicy obiektu (najemcy) czytają instrukcje dotyczące bezpieczeństwa pożarowego?
  2. Czy skorzystają oni z informacji zawartych w instrukcji czy pomogą „po swojemu”?
  3. Czy w ogóle będą skłonni do pomocy?
  4. Czy takie sposoby ewakuacji są ćwiczone?
  5. Czy jest inny sposób ewakuacji osób niepełnosprawnych?

Na podstawie doświadczeń autora można odpowiedzieć następująco: ad 1 – sporadycznie albo wcale; ad 2 – raczej będą improwizować (ponieważ nie czytają instrukcji); ad 3 – tak, o ile zagrożenie nie będzie bezpośrednie, bliskie, wyczuwalne; ad 4 – nie, nie są ćwiczone; ad 5 – tak, można wykorzystać windę pożarową.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 15 czerwca 2002 r. z późn. zm.) w budynkach wysokich i wysokościowych ZL I, ZL II, ZL III i ZL V przynajmniej jeden dźwig (winda) powinien być przystosowany do potrzeb ekip ratowniczych. Windy takie powinny spełniać wymagania zawarte w normie PN-EN 81- 72:2005 Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów – Szczególne zastosowania dźwigów osobowych i towarowych – Część 72: Dźwigi dla straży pożarnej lub w obowiązującej od 2015 r. normie PN-EN 81-72:2015-06 Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów – Szczególne zastosowania dźwigów osobowych i towarowych – Część 72: Dźwigi dla straży pożarnej, a ich głównym zadaniem jest dowiezienie ekip ratowniczych na dowolną kondygnację budynku, co oznacza, że mogą być wykorzystane w działaniach ratowniczych (podczas pożaru w budynku).

Standardowo w budynkach wysokich i wysokościowych w Polsce (a także w większości krajów Europy) wszystkie windy najczęściej zostają sprowadzone w przypadku pożaru na parter. Jedynie winda dla ekip ratowniczych (pożarowa) może być wykorzystana do przewożenia ludzi i sprzętu (jeździ podczas pożaru). Czy można tę windę wykorzystać do ewakuacji?

Czy jest to jedyna możliwość ewakuacji osób niepełnosprawnych? Jak można przygotować budynek na wypadek ewakuacji osób niepełnosprawnych?

Optymalne rozwiązanie

Budynek powinien być wyposażony w zgodną z przepisami i normami windę pożarową z przedsionkami przeciwpożarowymi na każdej kondygnacji budynku. Winda pożarowa powinna być dostępna na wszystkich kondygnacjach budynku – także na kondygnacjach garażowych.

Szyb windy pożarowej powinien być usytuowany w takim miejscu w budynku, by przedsionek przeciwpożarowy windy przylegał do przedsionka przeciwpożarowego ewakuacyjnej klatki schodowej (rys. 2.) lub przedsionek przeciwpożarowy windy pożarowej był jednocześnie przedsionkiem przeciwpożarowym ewakuacyjnej klatki schodowej (rys. 3.). Nie wiadomo (to kwestia interpretacji), czy można zastosować wspólny przedsionek przeciwpożarowy dla windy pożarowej i klatki schodowej.

Rys. 2. Winda pożarowa z dodatkowym, własnym przedsionkiem przeciwpożarowym

 

Budynek powinien być wyposażony w certyfikowany system telefonów pożarowych z aparatami telefonicznymi w przedsionku przeciwpożarowym klatki schodowej lub w przedsionku windy pożarowej.

Do personelu zajmującego się ochroną budynku należy/może należeć strażak dyżurny, którym jest funkcjonariusz PSP (nadal pełniący służbę w jednostce PSP lub emerytowany). W przypadku braku takiego stanowiska w danym miejscu ochroniarze powinni być przeszkoleni w zakresie obsługi systemów przeciwpożarowych budynku, w tym jazdy windą pożarową (jeżdżenie windą pożarową powinno się ćwiczyć, np. w każdą sobotę i niedzielę). Jeżeli personel zajmujący się ochroną jest liczny, jedna osoba (strażak dyżurny) wykonuje polecenia kierującego działaniami ratowniczymi (KDR), czyli dowodzącego strażakami przybyłymi na miejsce pożaru, a także obsługuje windę pożarową. 

U wszystkich najemców, na każdej kondygnacji budynku, powinny być wyznaczone kilkuosobowe zespoły ewakuacyjne, których głównym zadaniem ma być przeprowadzenie sprawnej ewakuacji, czyli skierowanie osób przebywających na zagrożonej kondygnacji do wyjść ewakuacyjnych i udzielenie pomocy osobom jej potrzebującym (np. niepełnosprawnym lub osobom, które zasłabły). Jeżeli nie występuje bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia (nie ma płomieni, dymu itp.) członkowie zespołów ewakuacyjnych powinni sprawdzić wszystkie pomieszczenia i upewnić się, że nikt z pracowników i gości nie został na danej kondygnacji. Pomoc osobom jej potrzebującym może polegać na doprowadzeniu ich, ewentualnie dowiezieniu (na wózku, krześle biurowym z kółkami itp.) i przeniesieniu do przedsionka windy pożarowej albo klatki schodowej, a także na powiadomieniu przez telefon pożarowy personelu zajmującego się ochroną (członek zespołu ewakuacyjnego opiekuje się osobą potrzebującą pomocy do przyjazdu windy pożarowej lub do przybycia strażaków z PSP).

Uwaga! Zespoły ewakuacyjne nie prowadzą działań na kondygnacjach garażowych, na których także mogą (w momencie rozpoczęcia ewakuacji) przebywać osoby niepełnosprawne. Na tych kondygnacjach osoby niepełnosprawne powinny samodzielnie udać się do przedsionka przeciwpożarowego klatki schodowej lub windy pożarowej i wezwać pomoc, korzystając z telefonu pożarowego.

Rys. 3. Winda pożarowa z przedsionkiem przeciwpożarowym wspólnym z klatką schodową

 

W przypadku alarmu pożarowego drugiego stopnia i ewakuacji zagrożonej kondygnacji strażak dyżurny lub pracownik ochrony oczekuje na przyjazd jednostek PSP i obserwuje centrale systemów przeciwpożarowych (SAP i DSO), a także panel przeznaczony do obsługi systemu telefonów pożarowych.

W tym miejscu należy wspomnieć, że jednym z najczęściej spotykanych scenariuszy pożarowych dotyczących budynków wysokich i wysokościowych jest scenariusz zakładający ewakuację kondygnacji zagrożonej lub objętej pożarem oraz kondygnacji garażowych i technicznych budynku. Postępowanie zgodnie z takim scenariuszem polega m.in. na nadawaniu komunikatów ewakuacyjnych na zagrożonej kondygnacji, na kondygnacjach garażowych i technicznych, a także na klatce lub klatkach schodowych. Na pozostałych kondygnacjach (wszystkich) nadawane są komunikaty ostrzegawcze.

Podczas oczekiwania na przyjazd jednostek PSP strażak dyżurny lub pracownik ochrony odbiera ewentualne połączenia z systemu telefonów pożarowych. Jeżeli przychodzą zgłoszenia dotyczące konieczności udzielenia pomocy osobie niepełnosprawnej lub takiej, która nie jest w stanie opuścić budynku klatką schodową, odnotowuje je (telefony są adresowalne), aby przekazać informacje KDR-owi.

Od tego momentu to KDR decyduje o wszelkich działaniach ratowniczo-gaśniczych w budynku. Należy podkreślić, że strażacy z PSP w pierwszej kolejności upewnią się, że pożar nie zagraża bezpośrednio osobom przebywającym w budynku, a jeżeli tak, to podejmą czynności w celu ewakuacji osób zagrożonych. Jeżeli po zapoznaniu się z sytuacją KDR zadecyduje o ewakuacji osób niepełnosprawnych, może wykorzystać windę pożarową obsługiwaną przez strażaka dyżurnego lub pracownika ochrony do ewakuacji takich osób i jednoczesnego dowiezienia strażaków z PSP i sprzętu na zagrożoną kondygnację. 

Dzięki systemom przeciwpożarowym w budynkach wysokich i wysokościowych (m.in. nawiewowi do szybu windy pożarowej, nawiewowi do przedsionka przeciwpożarowego zagrożonej kondygnacji, drzwiom przeciwpożarowym przedsionka klatki schodowej i ewentualnie przedsionka windy pożarowej) ani strażakom z PSP, ani strażakowi dyżurnemu lub pracownikowi ochrony obsługującemu windę nic nie powinno zagrażać. Również osoba niepełnosprawna i jej opiekun z zespołu ewakuacyjnego mogą niezagrożeni czekać na pomoc przez 30 minut w przedsionku przeciwpożarowym klatki schodowej lub 60 minut w przedsionku windy pożarowej w budynku wysokim, a w budynku wysokościowym przez 60 minut w przedsionku przeciwpożarowym klatki schodowej lub 120 minut w przedsionku windy pożarowej. 

W przypadku konieczności ewakuacji całego budynku (np. z powodu alarmu bombowego) można wykorzystać do ewakuacji osób niepełnosprawnych również windę pożarową. W przypadku alarmu bombowego KDR-rem jest funkcjonariusz policji i to on decyduje o wszelkich działaniach w budynku. Strażak dyżurny lub pracownik ochrony może odmówić udziału w ewakuacji z wykorzystaniem windy pożarowej. Wówczas KDR powinien wyznaczyć funkcjonariusza policji lub poprosić o pomoc funkcjonariuszy PSP. W większości przypadków personel w budynku udzieli KDR-owi pomocy. W skrajnej sytuacji windą pożarową można zabrać nawet kilka osób niepełnosprawnych (z ich opiekunami) z różnych kondygnacji, a nawet zrobić to kilka razy. Takie przypadki z różnych względów nie są ujawniane i opisywane w środkach masowego przekazu. W niektórych budynkach ćwiczy się ewakuację z wykorzystaniem windy pożarowej w ramach obowiązkowych ćwiczeń ewakuacyjnych (raz w roku – ewakuuje się ludzi z całego budynku jednocześnie), według wcześniej przygotowanego, specjalnego scenariusza ćwiczeń (zespoły ewakuacyjne zgłaszają przez telefony pożarowe konieczność udzielenia pomocy osobom niepełnosprawnym lub symulującym niepełnosprawność). Po upewnieniu się, że na ćwiczenia ewakuacyjne nie przyjadą jednostki PSP (po odczekaniu ok. 5–10 minut) strażak dyżurny realizuje procedurę ewakuacji z wykorzystaniem windy pożarowej, zabierając osoby oczekujące na pomoc z jednej lub kilku kondygnacji.

W odpowiednio wykonanym i wyposażonym budynku wysokim lub wysokościowym kategorii ZL III można już dziś wykorzystać windę pożarową do ewakuacji osób niepełnosprawnych.

Rozwiązaniem alternatywnym, wynikającym z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 15 czerwca 2002 r. z późn. zm.), jest ewakuacja do sąsiedniej strefy pożarowej. W przypadku budynku wysokiego czy wysokościowego, w którym działa się zgodnie ze scenariuszem pożarowym wymuszającym ewakuację tylko jednej zagrożonej kondygnacji, formalnie można ewakuować jedną lub wiele osób (w tym osoby niepełnosprawne) na sąsiednią – najlepiej niższą – kondygnację (do sąsiedniej strefy pożarowej). Warunkiem dopuszczającym ewakuację osób na inną kondygnację jest niedopuszczenie do przekroczenia maksymalnej dopuszczalnej liczby osób na niezagrożonej kondygnacji. O takich możliwościach ewakuacji w ogóle się nie mówi, a poza tym w komunikatach z dźwiękowych systemów ostrzegawczych (DSO) jest prośba o opuszczenie budynku najbliższym wyjściem ewakuacyjnym, a więc nie ma informacji o ewentualnej ewakuacji do sąsiedniej strefy pożarowej.

Zgodnie z tymi samymi przepisami za przeprowadzoną (zrealizowaną) ewakuację należy uznać wyście na wentylowaną (pożarowo) klatkę schodową, oddzieloną od pozostałej części budynku przedsionkiem przeciwpożarowym.

Ze względu na to, że w typowym wysokim lub wysokościowym budynku biurowym na jednej kondygnacji przebywa średnio jedna osoba niepełnosprawna, ewakuacja takiej osoby z kondygnacji zagrożonej do sąsiedniej powinna być nie tylko możliwa, ale wręcz zalecana. Jest możliwa nawet w budynku wyposażonym w rozbudowane systemy kontroli dostępu, które zazwyczaj są odłączane we wszystkich drzwiach ewakuacyjnych w budynku, niezależnie od miejsca pożaru.

Swoją drogą należałoby zastanowić się nad oznaczaniem/wyróżnianiem takich budynków, aby KDR dojeżdżający na miejsce pożaru wiedział, jaką pomoc może uzyskać od służb budynkowych.

Jan Dziedzic

 

Artykuł jest skierowany do: 

  • właścicieli i administratorów budynków 
    (mają wpływ na wyposażenie budynku i działalność personelu zajmującego się jego ochroną),
  • prezesów i dyrektorów firm
    wynajmujących powierzchnie w budynkach wysokich lub wysokościowych (wiedzą oni o osobach niepełnosprawnych, które u nich pracują, a także mają wpływ na skład zespołów ewakuacyjnych i doskonalenie przez nie umiejętności),
  • architektów 
    (mogą zaprojektować odpowiednie rozwiązania uwzględniające windy pożarowe i wyposażenie budynku),
  • firm oferujących ochronę obiektów 
    (mogą one zaproponować rozszerzoną ofertę usług),
  • użytkowników (najemców) obiektów 
    (powinni oni wiedzieć, jak przeprowadzać ewakuację w budynku i tego, jakiej pomocy mogą się spodziewać).

 

Zabezpieczenia 2/2019

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony